Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Εισαγωγή στην Ψυχολογία με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες

    Διδάσκουσα: Επίκ. Καθηγήτρια Γεωργία Παπαντωνίου

    • Περιγραφή μαθήματος

      Εισαγωγικό μέρος: Ιστορική αναδρομή. Σχολές σκέψης στην ψυχολογία (Δομική ψυχολογία, Λειτουργική ψυχολογία, ψυχολογία της Συμπεριφοράς, Μορφολογική ψυχολογία, Ψυχανάλυση, Γνωστική ψυχολογία). Αντικείμενο της ψυχολογίας. Τομείς της ψυχολογίας.

      Μεθοδολογία έρευνας στην Ψυχολογία: Μέθοδοι μελέτης (πειράματα, παρατήρηση, ατομικές μελέτες περιπτώσεων, ερωτηματολόγια και δημοσκοπήσεις, μετα-ανάλυση, ποιοτική ανάλυση, συνεντεύξεις, ηθογενετική και αιτιολογήσεις). Μέθοδοι μελέτης στη Γνωστική Ψυχολογία  Ζητήματα δεοντολογίας στην ψυχολογία. Μελέτη του εγκεφάλου.

      Εισαγωγή στις γνωστικές λειτουργίες: Αντίληψη. Προσοχή. Μνήμη. Γλώσσα. Σκέψη και αναπαράσταση. Νοημοσύνη Συνείδηση. Κίνητρα και συναισθήματα.

    • Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος

      • Στόχοι του μαθήματος είναι:
      1. η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές σχολές σκέψης και στις βασικές μεθόδους έρευνας της Ψυχολογίας και, στη συνέχεια,
      2. η εισαγωγή τους σε βασικές έννοιες (γνωστικές λειτουργίες, κίνητρα, συναισθήματα) και αρχές της Ψυχολογίας.
      • Αναμένεται οι φοιτητές:
      1. να έχουν εντάξει τις βασικές σχολές σκέψης της Ψυχολογίας σε ένα ιστορικό πλαίσιο,
      2. να είναι ενήμεροι για τις βασικές μεθόδους έρευνας στην Ψυχολογία, και
      3. να έχουν κατανοήσει τις βασικές έννοιες και αρχές της Ψυχολογίας.

    • Λέξεις κλειδιά

      Γνωστικές Λειτουργίες, Δομισμός, Κίνητρα, Λειτουργισμός, Μέθοδοι έρευνας, Συμπεριφορισμός, Συναισθήματα, Ψυχολογία.

    • Αναθέσεις εργασιών

      Συμμετοχή σε συλλογή ερευνητικών δεδομένων στο πλαίσιο της φροντιστηριακής άσκησης στη μεθοδολογία ψυχολογικής έρευνας.

    • Απαιτήσεις μαθήματος

      Για την εκπόνηση της εργασίας (συλλογή ερευνητικών δεδομένων) απαιτείται η παρακολούθηση του φροντιστηρίου του μαθήματος.

  • 1. Οι φιλοσοφικές καταβολές της ψυχολογίας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Ορισμός της ψυχολογίας. Οι φιλοσοφικές καταβολές της ψυχολογίας: Προσωκρατικοί φιλόσοφοι, Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Αναγέννηση (Descartes, Locke, Kant).

    Λέξεις κλειδιά:  Ψυχολογία, Νους, Συμπεριφορά, Νατιβισμός, Φιλοσοφικός εμπειρισμός.

  • 2. Συμβολή της φυσιολογίας στην ψυχολογία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Συμβολή της φυσιολογίας στην ψυχολογία: Galvani, Η μελέτη του εγκεφάλου κατά το 19ο αιώνα (Bell, Flourens, Gall, Buillaud, Dax, Aubertin, Broca, Helmoltz). Η θεωρία του Darwin.

    Λέξεις κλειδιά:  Φυσιολογία, Εγκέφαλος, Νευροφυσιολογικά ευρήματα, Φρενολογία, Φυσική επιλογή.

  • 3. Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: Ι

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Ενδοσκοπική Ψυχολογία, Δομική ψυχολογία (Wundt, Tichener), Λειτουργική ψυχολογία (James).

    Λέξεις κλειδιά:  Ενδοσκόπηση, Δομισμός, Λειτουργισμός, Συνείδηση.

  • 4. Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: ΙΙ

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Συνειρμισμός (Ebbinghaus, Thorndike, Pavlov), Ψυχολογία της Συμπεριφοράς (Watson, Skinner).

    Λέξεις κλειδιά:  Συνειρμισμός, Συμπεριφορισμός, Ερέθισμα, Αντίδραση, Ενίσχυση.

  • 5. Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: ΙΙΙ

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Ευρωπαϊκή Ψυχολογία: Σχολή του Wurzburg, Μορφολογική Ψυχολογία (Wertheimer, Koffka, Kohler), Piaget.

    Λέξεις κλειδιά:  Ψυχολογία Gestalt, Ενορατική μάθηση, Γνωστική ανάπτυξη, Σχήμα.

  • 6. Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: IV

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Κλινικές καταβολές της Ψυχολογίας: Ψυχανάλυση (Freud), Θεωρία της Μάθησης (Dollard).

    Λέξεις κλειδιά:  Ψυχανάλυση, Ασυνείδητο, Μηχανισμοί άμυνας.

  • 7. Σχολές σκέψης στην ψυχολογία V

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Κλινικές καταβολές της Ψυχολογίας: Ανθρωπιστική Ψυχολογία (Rogers, Maslow).

    Λέξεις κλειδιά:  Ανθρωπιστική ψυχολογία, Αυτο-ενεργοποίηση, Αυτο-πραγμάτωση, Πελατοκεντρική  θεραπεία, Βασικές ανάγκες, Μετα-ανάγκες.

  • 8. Γνωστική επανάσταση. Τομείς της ψυχολογίας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Θεωρία της Επανατροφοδότησης ή Κυβερνητική, Θεωρία των πληροφοριών ή της Επικοινωνίας, Η κατασκευή και η εξάπλωση των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Η διατύπωση των απόψεων του Chomsky για τη γλώσσα, Οι πρόοδοι στη νευρολογία.  Τομείς της ψυχολογίας.

    Λέξεις κλειδιά:  Κυβερνητική,  Ηλεκτρονικός υπολογιστής, Επεξεργασία πληροφοριών, Γνωστική ψυχολογία, Γνωσιακή νευροεπιστήμη, Εξελικτική ψυχολογία, Κοινωνική ψυχολογία.

  • 9. Μέθοδοι και δεοντολογία στην ψυχολογία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Μέθοδοι μελέτης (πειράματα, παρατήρηση, ατομικές μελέτες περιπτώσεων, ερωτηματ/για, δημοσκ/πήσεις, μετα-ανάλυση, ποιοτική ανάλυση, συνεντεύξεις, ηθογενετική και αιτιολογήσεις). Ζητήματα δεοντολογίας στην ψυχολογία. Μέθοδοι έρευνας στη Γνωστική Ψυχολογία.

    Λέξεις κλειδιά:  Μέθοδος, Μέτρηση, Εγκυρότητα, Αξιοπιστία, Πληθυσμός, Δείγμα, Μεταβλητή, Συντελεστής συσχέτισης, Πείραμα, Παρατήρηση, Δεοντολογία.

  • 10. Μελέτη του εγκεφάλου

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Μελέτες σε ζώα. Εγκεφαλικές επεμβάσεις (Τυχαία τράυματα, Χημικές τεχνικές). Απεικόνιση του εγκεφάλου (Ηλεκτρικές μελέτες του εγκεφάλου, Απεικονιστικές τεχνικές).

    Λέξεις κλειδιά:  Μελέτες σε ζώα, Εγκεφαλικές επεμβάσεις, Ηλεκτρο-εγκεφαλογράφημα, Μαγνητο-εγκεφαλογράφημα, Ηλεκτρικός διερεθισμός, Διακρανιακή μαγνητική διέγερση, Απεικονιστικές τεχνικές.

  • 11. Κίνητρα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:  Οι αιτίες της συμπεριφοράς και τα κίνητρα. Ψυχολογία κινήτρων. Ορισμός και είδη κινήτρων. Ιστορική αναδρομή της μελέτης των κινήτρων. Μέθοδοι μελέτης των κινήτρων.

    Λέξεις κλειδιά:  Είδη κινήτρων, Ιστορική αναδρομή της μελέτης των κινήτρων, Κίνητρα, Μέθοδοι μελέτης των κινήτρων.

  • 12. Συναισθήματα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας:   Διαστάσεις των συναισθη/των. Ο μηχανισμός λειτουργίας των συναισθη/των. Θεωρία Θετικών Συναισθ/των.

    Λέξεις κλειδιά:  Θυμικό, Διάθεση, Αρνητικά συναισθήματα, Θετικά συναισθήματα.

  • ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

    Προτεινόμενα συγγράμματα

    • Hayes, N. (2011). Εισαγωγή στην ψυχολογία (Επιμ. Έκδ. Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη), τόμος Α΄. Αθήνα: Πεδίο.
    • Schacter, D. L., Gilbert, D. T., & Wegner, D. M. (2012). Ψυχολογία (Επιμ. Έκδ. Σ. Βοσνιάδου). Αθήνα: Gutenberg.

    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη

    Βιβλία:

    • Βοσνιάδου, Σ. (2001). Εισαγωγή στην ψυχολογία: Βιολογικές, αναπτυξιακές και συμπεριφοριστικές προσεγγίσεις – Γνωστική ψυχολογία, τόμος Α΄. Αθήνα: Gutenberg.
    • Hayes, N. (1998). Εισαγωγή στις γνωστικές λειτουργίες (Επιμ. Έκδ. Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
    • Cassells, A., & Green, P. R. (1999). Αντίληψη (Επιμ. Έκδ. Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
    • Reddy, P. (1995). Προσοχή και μαθησιακές δεξιότητες (Επιμ. Έκδ. Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
    • Banyard, P., & Hayes, N. (1999). Σκέψη και λύση προβλημάτων (Επιμ. Έκδ. Α. Κωσταρίδου-Ευκλείδη). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
    • Σαμαρτζή, Σ. (1995). Εισαγωγή στις γνωστικές λειτουργίες. Αθήνα: Παπαζήσης.

    Άρθρο δημοσιευμένο σε περιοδικό ανοικτής πρόσβασης στο Διαδίκτυο

    • Παναγής, Γ. Θ., & Δαφέρμος, Μ. (2008). Ψυχή, νους και εγκέφαλος: Μια ιστορική αναδρομή στη μελέτη των μεταξύ τους σχέσεων. Hellenic Journal of Psychology, 5(3), 324-366.