Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Υλικός Πολιτισμός

    Διδάσκοντες: Λέκτορας Στέφανος Γ. Τσιόδουλος


    • Περιγραφή μαθήματος

      Στο μάθημα μελετάται ο υλικός πολιτισμός της προβιομηχανικής κοινωνίας. Πρόκειται για όψεις της καθημερινότητας που εξελίσσονται με βραδείς ρυθμούς, σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο. Τα υλικά αντικείμενα, αλλά και οι εκδηλώσεις που σχετίζονται με τα μέσα και τις μεθόδους παραγωγής και τους τρόπους αντιμετώπισης βιοτικών αναγκών, συνδέονται άμεσα με τη γεωγραφία, το εμπόριο, τις πολιτισμικές ανταλλαγές, την κοινωνική ζωή και τις κοινωνικές ιεραρχίες. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι τα υλικά αντικείμενα, πέρα από τη χρηστική τους αξία, λειτουργούν και σε συμβολικό επίπεδο και αντανακλούν κοινωνικές σχέσεις.

    • Λέξεις κλειδιά

      Υλικός πολιτισμός, κατοικία, διατροφή , ενδυμασία, παραδοσιακή κοινωνία, προβιομηχανικός κόσμος, υλική ζωή, λαογραφία, συμβολισμός, αυτοκατανάλωση, κοινωνική οργάνωση.

  • 1. Εισαγωγή στον υλικό πολιτισμό του προβιομηχανικού κόσμου στην Ελλάδα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ο Υλικός Πολιτισμός μελετά την καθημερινότητα της παραδοσιακής κοινωνίας σε υλικό επίπεδο. Οι ίδιες οι επαναλαμβανόμενες πράξεις της καθημερινότητας, καθώς και η υλική ζωή, μας επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε τόσο τις στασιμότητες όσο και τις αργές αλλαγές του παραδοσιακού κόσμου.

    Λέξεις κλειδιά: Υλικός Πολιτισμός, Λαογραφία, κοινωνική οργάνωση, συμβολισμοί, αυτοκατανάλωση.

  • 2. Κατοικία στην ελληνική παραδοσιακή κοινωνία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Μελετώνται η οργάνωση του χώρου και η κατοικία στην παραδοσιακή κοινωνία. Οι άνθρωποι αυτών των κοινωνιών αξιοποιούσαν τα υλικά που τους παρείχε η φύση και ο τρόπος χρήσης τους λειτουργούσε τόσο σε πρακτικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο.

    Λέξεις κλειδιά: Οικισμός, κατοικία, δημόσιοι και ιδιωτικοί χώροι, συμβολισμοί, οικοδομικά υλικά, τελετουργικό περιάροσης, συμβολική προστασία.

  • 3. Διατροφή στην ελληνική παραδοσιακή κοινωνία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η διατροφή στην παραδοσιακή κοινωνία σχετίζεται με τις πρώτες ύλες, τα έθιμα, τις δοξασίες και συνεπώς ενέχει κοινωνικό και συμβολικό περιεχόμενο.

    Λέξεις κλειδιά: Διατροφή, αυτοκατανάλωση, αυτοσυντήρητος, μαγειρική, τοπική κουζίνα, έθιμα, διατροφικές απαγορεύσεις.

  • ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

    Προτεινόμενα συγγράμματα

    1. Fernand Braudel, Υλικός Πολιτισμός. Οικονομία και Καπιταλισμός (15ος-18ος αιώνας), τ. Α΄, Οι δομές της καθημερινής ζωής: το δυνατό και το αδύνατο, Μετφ. Κατ. Ασδραχά, Αθήνα 1995.
    2. Κατερίνα Κορρέ-Ζωγράφου, Η καθημερινή ζωή των νεοελλήνων (1700-1950), Αθήνα 2005.
    3. Ιστορία της διατροφής, Προσεγγίσεις της σύγχρονης ιστοριογραφίας. Κείμενα των F. Braudel - […] – A. Appadurai, Αθήνα 1998.

    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη

    1. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Φιλολογίας, Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας, Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου, Η έρευνα και διδασκαλία του Υλικού Πολιτισμού των νεώτερων χρόνων στα ελληνικά Πανεπιστήμια, Αθήνα 2010.
    2. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (Ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη), Επιστημονικό Συμπόσιο. Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία (19-21 Απριλίου 2002), Αθήνα 2003.
    3. Στεφ. Ήμελλος, Ζητήματα Παραδοσιακού Υλικού Βίου (Ενδεικτικές επισημάνσεις), Αθήνα 1993.
    4. Κωνσταντίνα Μπάδα, Εισαγωγή στην κοινωνική ζωή των αντικειμένων. Σημειώσεις, Γιάννενα 2004.
    5. Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος, Η θεωρία της ελληνικής Λαογραφίας, κριτική ανάλυση, Αθήνα 1978.