Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    • Ανοσολογία

      Διδάσκων: Γεώργιος Θυφρονίτης

      Περιγραφή μαθήματος: Επισκόπηση του ανοσοποιητικού συστήματος, αναγνώριση αντιγόνων, αντιγονοπαρουσίαση, ωρίμανση των λεμφοκυττάρων, ενεργοποίηση των Τ κυττάρων, ενεργοποίηση των Β λεμφοκυττάρων, ανοσιακή ανοχή μηχανισμοί και ρόλος, κυτταροκίνες δράσεις και λειτουργίες, δραστικοί μηχανισμοί της κυτταρική ανοσίας, δραστικοί μηχανισμοί χυμικής ανοσίας, φυσική ανοσία, ανοσιακοί μηχανισμοί έναντι μικροβίων, το ανοσοποιητικό σύστημα σε παθολογικές καταστάσεις.

      Μαθησιακοί στόχοι: Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές λειτουργίες και τους μηχανισμούς του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι διαλέξεις είναι οργανωμένες με τρόπο που ο φοιτητής να αποκτήσει ολοκληρωμένη εικόνα του γνωστικού πεδίου της ανοσολογίας, χωρίς όμως να «χάνεται» σε ειδικά θέματα. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις της σύγχρονης ανοσολογικής έρευνας. Έτσι ο φοιτητής δεν γίνεται απλά αποδέκτης θεωρητικών γνώσεων, αλλά συγχρόνως κοινωνός της επιστημονικής σκέψης, απόρροια της οποίας είναι η πρόοδος της ανοσολογίας.

      Λέξεις κλειδιά: Ανοσοποιητικό συστήμα, αντιγονοπαρουσίαση, λεμφοκύτταρα, Τ κύτταρα, Β λεμφοκύτταρα, ανοσιακή ανοχή, κυτταροκίνες, κυτταρική ανοσία, χυμική ανοσία, φυσική ανοσία.

  • 1. Εισαγωγή στην ανοσία

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Περιγραφή των συστατικών μερών του ανοσοποιητικού συστήματος, είδη ανοσίας, γενικές ιδιότητες του ανοσοποιητικού συστήματος, ορισμός ανοσίας, σχέση ξενιστή και μικροβίου, επίκτητη ανοσία, φυσική ανοσία, κεντρικά λεμφικά όργανα, φλεγμονώδης αντίδραση, δράσεις και επιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος, συνεργασία μεταξύ φυσικής και επίκτητης ανοσίας, τύποι επίκτητης ανοσίας, κύρια χαρακτηριστικά της επίκτητης ανοσίας, φάσεις των ανοσοαπαντήσεων.

      Λέξεις κλειδιά: Ανοσοποιητικό συστήμα, ανοσία, ξενιστής, επίκτητη ανοσία, φυσική ανοσία, κεντρικά λεμφικά όργανα, φλεγμονώδης αντίδραση, πολυμορφοπύρηνα, μακροφάγα, δενδριτικά κύτταρα, αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα.

  • 2. Κύτταρα και ιστοί του ανοσοποιητικού συστήματος

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Σύντομη περιγραφή των συστατικών μερών του ανοσοποιητικού συστήματος: Κατηγορίες  λευκοκυττάρων, Ιδιότητες των λευκοκυττάρων, Βιολογικός κύκλος των λεμφοκυττάρων Αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, Κεντρικά λεμφικά όργανα, Περιφερικά λεμφικά όργανα, Ρόλος των λεμφικών οργάνων, Μετανάστευση λευκοκυττάρων.

      Λέξεις κλειδιά: Λευκοκύτταρα, λεμφοκύτταρα, μακροφάγα, πολυμορφοπύρηνα, δενδριτικά κύτταρα, φυσικοί φονείς (ΝΚ), ουδετερόφιλα, βασεόφιλα, ηωσινόφιλα, Β λεμφοκύτταρα, Τ λεμφοκύτταρα, αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα, λεμφικό σύστημα, αιματοποίηση, λεμφαδένες.

  • 3. Φυσική ανοσία, φλεγμονή

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Κύρια συστατικά στοιχεία της φυσικής ανοσίας και μηχανισμοί δράσης, Τι είναι η φλεγμονή, Πως μεταναστεύουν τα λευκοκύτταρα.

      Λέξεις κλειδιά: Φυσική ανοσία, φλεγμονή, επίκτητη ανοσία, κυτταροκίνες, πρωτεΐνες συμπληρώματος, αντιμικροβιακά πεπτίδια, πρωτεΐνες οξείας φάσεως.

  • 4. Αντιγόνα, αντισώματα

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τι είναι αντιγόνο, Αντιγονικός Επίτοπος, Απτένια, Ανοσοσφαιρίνες-αντισώματα, Δομή, Λειτουργία-δράσεις, Τάξεις Αντισωμάτων.

      Λέξεις κλειδιά: Αντιγόνο, αντίσωμα, αντιγονικός επίτοπος, απτένια, ανοσογονικότητα, αντιγονικότητα, οψωνισμός, μονοκλωνικά αντισώματα.

  • 5. Αντίδραση Ag-Ab, ανασυνδυασμός

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ Ag-Ab, Συγγένεια/Συνάφεια Ab, Ab, Αρχές Ανοσοδοκιμασιών, Παραγωγή και ορολογία αντισωμάτων, Σωματικός Ανασυνδιασμός, Ανασυνδιασμός των γονιδιακών τμημάτων v, d, j αναγκαία συνθήκη για την ποικιλομορφία των Ab, Μηχανισμοί ανασυνδιασμού, Συνδυαστική ποικιλομορφία, Συνδετική ποικιλομορφία.

      Λέξεις κλειδιά: Αντίδραση Ag-Ab, δοκιμασίες ανοσοσυγκόλλησης, αντι-αντισώματα, μονοκλωνικά αντισώματα, πολυκλωνικά αντισώματα, σωματικός ανασυνδυασμός.

  • 6. Μείζον σύστημα ιστοσυμβατότητας (MHC)

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Φυσιολογικός ρόλος του MHC, Αντιγονοπαρουσίαση μέσω μορίων MHC, Περιορισμός MHC,     Συνεργασία MHC-πεπτιδίου/TCR, Δομή μορίων MHC-I, MHC-II, Συνεργασία με CD4, CD8, Επεξεργασία πρωτεϊνικών αντιγόνων.

      Λέξεις κλειδιά: Αντίδραση Ag-Ab, δοκιμασίες ανοσοσυγκόλλησης, αντι-αντισώματα, μείζον σύστημα ιστοσυμβατότητας, αντιγονοπαρουσίαση.

  • 7. Ο Τ κυτταρικός υποδοχέας (TCR)

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τι είναι ο ΤCR, τι αναγνωρίζει, ποια είναι η δομή του, Το μόριο CD3 και η ζ αλυσίδα, Μετάδοση σήματος μέσω TCR/CD3, Επικουρικά μόρια, ρόλος τους στην ενεργοποίηση των Τ κυττάρων, CD4/CD8, CD28/CTLA4, μόρια προσκόλλησης.

      Λέξεις κλειδιά: Κυτταρικός υποδοχέας TCR, επικουρικά μόρια, μείζον σύστημα ιστοσυμβατότητας, αντιγονοπαρουσίαση.

  • 8. Ωρίμανση Β και Τ λεμφοκυττάρων

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Στάδια ωρίμανσης των λεμφοκυττάρων, Επιλογή λεμφοκυττάρων, Θετική επιλογή, Αρνητική επιλογή.

      Λέξεις κλειδιά: Ωρίμανση λεμφοκυττάρων, θετική-αρνητική επιλογή, μείζον σύστημα ιστοσυμβατότητας, αντιγονοπαρουσίαση.

  • 9. Ενεργοποίηση των Τ κυττάρων

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Στάδια ενεργοποίησης των Τ κυττάρων, Συνδιέγερση (S1+S2), Ενεργοποίηση των CD8+ κυττάρων (CTL),     Mετάδοση μηνύματος από τον TCR.

      Λέξεις κλειδιά: Μνημονικά κύτταρα, συνδιέγερση, σηματοδοτικό μονοπάτι Ras, σηματοδοτικό μονοπάτι Ca++, ωρίμανση λεμφοκυττάρων, θετική-αρνητική επιλογή.

  • 10. Ενεργοποίηση των Β κυττάρων

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τ εξαρτώμενα και Τ ανεξάρτητα Ag, Αλληλεπίδραση Τ και Β κυττάρων, Λεμφοζίδια, Βλαστικά κέντρα, Ρόλος του μορίου CD40, Β κυτταρικός υποδοχέας, Ισοτυπική μεταστροφή, Ωρίμανση συγγένειας.

      Λέξεις κλειδιά: Μνημονικά κύτταρα, βλαστικά κέντρα, Β κυτταρικός υποδοχέας, ωρίμανση συγγένειας, αντισωματική αντίδραση.

  • 11. Δραστικοί μηχανισμοί κυτταρικής ανοσίας

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τι είναι η ΚυτταροΔιαμεσολαβούμενη Ανοσία, (Cell Mediated Immunity, CMI), Τύποι CMI, Συνεργασία Τ κυττάρων με Μφ,  Δραστικά CD4+, Υποπληθυσμοί Th1/Th2 και ρόλος τους στην CMI, Oι κυτταροκίνες στην CMI, DTH  (Επιβραδυνόμενου τύπου υπερευαισθησία ), Δραστικά CD8+ και μηχανισμοί κυτταροτοξικότητας.

      Λέξεις κλειδιά: Κυτταροκίνες, φλεγμονή, ισοτυπική μεταστροφή, πλειοτροπισμός, χημειοκίνες, ιντερφερόνες, κυτταροδιαμεσολαβούμενη ανοσία, υπερευαισθησία επιβραδυνόμενου τύπου.

  • 12. Δραστικοί μηχανισμοί χυμικής ανοσίας

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Άμεσες και Έμμεσες δράσεις Αb, Εξουδετέρωση μικροβίων και τοξινών, Ωψονοποίηση – Φαγοκυττάρωση, Aντισώματo-εξαρτώμενη ενδοκυττάρια εξουδετέρωση, Εξαρτώμενη από Αb κυτταρομεσολαβούμενη, κυτταροτοξικότητα, ΑDCC, Ενεργοποίηση του C, Οδοί ενεργοποίησης, Υποδοχείς του C,  Ρόλος του C.

      Λέξεις κλειδιά: Κυτταροκίνες, φλεγμονή, ανοσία, υπερευαισθησία επιβραδυνόμενου τύπου, ωψονοποίηση, φαγοκυττάρωση, συμπλήρωμα, οδοί ενεργοποίησης του συμπληρώματος.

  • 13. Ανοσολογική ανοχή

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ορισμός και ρόλος της ανοσιακής ανοχής, μηχανισμοί Τ κυτταρικής Κεντρικής Ανοσιακής Ανοχής, μηχανισμοί Τ κυτταρικής Περιφερικής Ανοσιακής Ανοχής, ανέργια, απόπτωση, ρυθμιστικά Τ κύτταρα, μηχανισμοί Β κυτταρικής ανοχής.

      Λέξεις κλειδιά: Κυτταροκίνες, φλεγμονή, ανοσία, ανοσολογική ανοχή, ανοχογόνα, ανέργεια, απόπτωση.

  • 14. Kύτταρα Φυσικοί φονείς και Λεμφοκύτταρα της Φυσικής Ανοσίας

  • 15. Ασθένειες υπερευαισθησίας

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τύποι αντιδράσεων υπερευαισθησίας, Αντιδράσεις υπερευαισθησίας και αυτοανοσία, Παθογενετικοί μηχανισμοί αυτοάνοσων νοσημάτων, Αλλεργία-αλλεργιογόνα, μηχανισμοί ευαισθητοποίησης, μηχανισμοί πρόκλησης αλλεργικής αντίδρασης, διάγνωση.

      Λέξεις κλειδιά: Ασθένειες υπερευαισθησίας, αυτοανοσία, αλλεργία, αλλεργιογόνα, σιτευτικά κύτταρα, μαστοκύτταρα, δερματικές δοκιμασίες.

  • 16. Καρκίνος και ανοσιακή απάντηση

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η ανοσία στους καρκινικούς όγκους, Καρκινικά αντιγόνα, Ανοσοθεραπεία

      Λέξεις κλειδιά: Καρκινική ανοσία, μεταλλαξιγένεση, ογκογονίδια, ογκοκατασταλτικά γονίδια.

  • 17. Ανοσοανεπάρκειες

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Κατάταξη ανοσοανεπαρκειών, Κύριοι μηχανισμοί ανοσοανεπαρκειών, νόσοι σχετιζόμενες με ανοσοανεπάρκειες.

      Λέξεις κλειδιά: Ανοσοανεπάρκειες, παθητική ανοσοποίηση, μεταμόσχευση

  • Βιβλιογραφία

      • Βασική Ανοσολογία (Λειτουργίες & Δυσλειτουργίες του Ανοσοποιητικού Συστήματος), Abul K. Abbas, Ιατρικές Εκδόσεις Πασχαλίδη, 2004, Αθήνα

      • Ανοσολογία, ed. R. Goldsby, T. Kindt, B. Osborne and J. Kuby. Eκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδη, 2007 Αθήνα.
        ISBN 978-960-399-530-2 

      • Cellular and Molecular Immunology. A.K. Abbas, A.H. Lichtman and S. Pillai, 8th edition, Saunders, 2014 Philadelphia, USA
        ISBN 978-0-8089-2358-9