Γενικά
Περιγραφή μαθήματος
Eισαγωγή στις βασικές έννοιες της ανθρωπολογίας της τέχνης. Συνθήκες γέννησης της τέχνης και υλικοί όροι παραγωγής του έργου τέχνης στις πρωτόγονες και παραδοσιακές κοινωνίες. Aντιπαραβολή με τη λειτουργία του καλλιτέχνη και του έργου τέχνης στις κατοπινές κοινωνίες: δουλοκτησία, φεουδαρχία, ασιατικός τρόπος παραγωγής, καπιταλισμός.
H αισθητική εξετάζει το φαινόμενο της τέχνης στη σχετική αυτονομία του και στην ιδιαιτερότητά του, επικεντρώνοντας κυρίως στο καλλιτεχνικό έργο. Aσχολείται, δηλαδή, με την ταξινόμηση και τη διάκριση των τεχνών, με τις αισθητικές κατηγορίες, με τους κανόνες σύνταξης του καλλιτεχνικού έργου, με την ιστορία της τέχνης, κ.τ.τ. H ανθρωπολογία, από την άλλη πλευρά, εξετάζει την τέχνη ως μέρος της κοινωνικής ζωής και όχι έξω από αυτήν. Aπό την εξωτερική πλευρά, την αντικρίζει στις δομικές σχέσεις που έχει με τα άλλα κοινωνικά φαινόμενα στο συνολικό σύστημα της κουλτούρας (οικονομία, πολιτική, εκπαίδευση), στις διαμεσολαβήσεις και στην ιδιαίτερη λειτουργία που εκτελεί. Aπό την εσωτερική πλευρά, ερευνά την αμοιβαία συγκρότηση που παρουσιάζουν τα διάφορα μέρη που τη συνθέτουν (κριτική, μουσεία, θεσμοί), την αλληλεξάρτηση που διαμορφώνουν (π.χ. οι σχέσεις της έβδομης τέχνης με τις άλλες τέχνες), τις αντιφάσεις που εκδηλώνουν, καθώς επίσης και το ολικό φάσμα της παραγωγής και κατανάλωσης των προϊόντων της. Eνώ για την αισθητική οι καλλιτεχνικές αξίες είναι οικουμενικές, για την ανθρωπολογία οι αξίες αυτές, άρα και η μορφή και ο ρόλος της τέχνης, βρίσκονται σε συνάρτηση με τις πολιτισμικές και ιστορικές συνθήκες, ώστε ερμηνεύεται σε συσχέτιση με αυτές. Eπειδή οι αξίες, όπως και οι θεωρίες της αισθητικής, ανήκουν στα ιδεολογικά-συμβολικά συστήματα της κουλτούρας και επειδή τα συστήματα αυτά αποτελούν αντικείμενο της ανθρωπολογίας, προκύπτει ότι και η ίδια η αισθητική συνιστά αντικείμενο της ανθρωπολογίας. Με κριτήριο την ανθρωπολογική οπτική εξετάζεται η σχέση της τέχνης με την κοινωνική ζωή σε διάφορες παραδοσιακές κοινωνίες, ο ρόλος της τέχνης στην οπτική επικοινωνία και στην ομοιοστασία των κοινοτήτων και, τέλος, η δημιουργικότητα του καλλιτέχνη και η λειτουργία του στις κοινωνίες.
Μαθησιακοί στόχοι
- Oι φοιτητές κατανοούν τις έννοιες του πολιτισμού και της κουλτούρας στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες
- Γνωρίζουν το περιεχόμενο των εννοιών κουλτούρα και πολιτισμός
- Συγκρίνουν τις χρήσεις των εννοιών κουλτούρα και πολιτισμός σε κάθε διαφορετικό εθνικό χώρο
- Αντιλαμβάνονται τις διαφορές και τις ομοιότητες μεταξύ των εννοιών κουλτούρα και πολιτισμός
- Εκτιμούν τη σημερινή οριοθέτηση των εννοιών και εφαρμόζουν τις διακρίσεις των επιθετικών προσδιορισμών πολιτισμικός και πολιτιστικός στο ιστορικό πλαίσιο
- Γνωρίζουν το περιεχόμενο της έννοιας της τέχνης και τις ποικίλες νοηματοδοτήσεις της
- Συγκρίνoυν διαφορετικές μορφές έκφρασης της τέχνης και σημειώνουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των εκφράσεων αυτών
- Γνωρίζουν την έννοια της τέχνης στη σύγχρονη εποχή
- Προσδιορίζουν τις συνθήκες γέννησης και δημιουργίας του πεδίου της τέχνης
- Κατανοούν τις ιδιαιτερότητες του πεδίου της τέχνης καθώς και των πολιτισμικών αγαθών που παράγονται εντός του πεδίου αυτού
- Κατανοούν το διαχωρισμό μεταξύ μαζικής και δημοφιλούς κουλτούρας
- Αναλύουν τις βασικές παραμέτρους του διαχωρισμού αυτού καθώς και τις συνέπειές του στο πολιτισμικό γίγνεσθαι
- Γνωρίζουν τις οριοθετήσεις των εννοιών υψηλή τέχνη και μαζική κουλτούρα
- Κατανοούν τις παραμέτρους που καθορίζουν εντός του ιστορικού, κάθε φορά, πλαισίου τον κόσμο της τέχνης και τους σχετικούς διαχωρισμούς.
Λέξεις κλειδιά
Kοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία, Πολιτισμικές Σπουδές, Κουλτούρα, Πολιτισμός, Ταυτότητα, Τέχνη, Προϊστορική Τέχνη, Πρωτόγονη Τέχνη, Σύγχρονη Τέχνη.