Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Βασικές Αρχές Φαρμακοκινητικής

    Τύπος: Μάθημα επιλογής
    Εξάμηνο: Ε'
    Διδάσκων:     Π. Παππάς

    • Περιγραφή του μαθήματος: Γίνεται εμβάθυνση σε πρακτικά θέματα φαρμακοκινητικής (σχετικοί όροι, φαρμακοκινητική και φυσιολογία, φαρμακοκινητικές μελέτες) αλλά και στη σχέση φαρμακοκινητικής και φαρμακοδυναμικής.

      Στα θέματα που αναπτύσσονται περιλαμβάνονται:

      • Κάθαρση, Όγκος Κατανομής, Χρόνος Ημιζωής
      • Πώς καθαίρονται τα φάρμακα από το ήπαρ
      • Βιοδιαθεσιμότητα και κάθαρση πρώτης διόδου
      • Προβλέποντας τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων
      • Κάθαρση των φαρμάκων από τους νεφρούς
      • Πρωτεϊνική σύνδεση φαρμάκων
      • Υπολογισμός φαρμακοκινητικών παραμέτρων ενός φαρμάκου
      • Μη γραμμική φαρμακοκινητική
      • Φαρμακοδυναμική
      • Θεραπευτική παρακολούθηση φαρμάκων

      Επίσης, η επίλυση σχετικών φαρμακοκινητικών προβλημάτων με τη βοήθεια απλών μαθηματικών εξισώσεων ή/και σχετικών φαρμακοκινητικών software.

    • Μαθησιακοί στόχοι: Το μάθημα διαρκεί 3 εβδομάδες και είναι δομημένο σε τρεις άξονες:

      • διαλέξεις από έδρας,
      • πρακτικές ασκήσεις,
      • χρήση ειδικών προγραμμάτων (software) εκπαιδευτικών και υπολογιστικών.

      Οι φοιτητές μαθαίνουν να προσδιορίζουν φαρμακοκινητικές παραμέτρους χρησιμοποιώντας είτε απλές μαθηματικές εξισώσεις είτε ειδικά φαρμακοκινητικά software.

      Πηγή δεδομένων αποτελούν στοιχεία φαρμακοκινητικών μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί από τον υπεύθυνο του μαθήματος στο Εργαστήριο Φαρμακολογίας.

    • Λέξεις κλειδιά: Φαρμακοκινητική, φαρμακοδυναμική, απορρόφηση, κατανομή, μεταβολισμός, απέκκριση, όγκος κατανομής, χρόνος ημιζωής, βιοδιαθεσιμότητα, βιοϊσοδυναμία, μη γραμμική φαρμακοκινητική.

  • Σκοπός του μαθήματος

    Η περιγραφή βασικών εννοιών φαρμακοκινητικής, αλλά και φαρμακοδυναμικής, με απλά λόγια. Επίσης, η επίλυση σχετικών φαρμακοκινητικών προβλημάτων με τη βοήθεια απλών μαθηματικών τύπων.

     

    Στα θέματα που αναπτύσσονται περιλαμβάνονται:

    • Κάθαρση, Όγκος Κατανομής, Χρόνος Ημιζωής
    • Πώς τα Φάρμακα Καθαίρονται από το Ήπαρ
    • Βιοδιαθεσιμότητα και Κάθαρση Πρώτης Διόδου
    • Προβλέποντας τις Αλληλεπιδράσεις των Φαρμάκων
    • Κάθαρση των Φαρμάκων από τους Νεφρούς
    • Πρωτεϊνική Σύνδεση Φαρμάκων
    • Μη γραμμική Φαρμακοκινητική
    • Φαρμακοδυναμική
    • Θεραπευτική Παρακολούθηση Φαρμάκων

    • 1. Κάθαρση

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τι είναι κάθαρση, πώς συνδέεται με τον ρυθμό απομάκρυνσης και πώς υπολογίζεται η κάθαρση; PK/PD ανάλυση. Συγκέντρωση φαρμάκου σε κατάσταση ισορροπίας. Γιατί είναι σημαντική η κάθαρση; Υπολογισμός της κάθαρσης. Μοντέλο κινητικής απομάκρυνσης.

        Λέξεις κλειδιά: Κάθαρση, ρυθμός απομάκρυνσης, υπολογισμός κάθαρσης, θεραπευτική συγκέντρωση, ρυθμός δόσης συντήρησης, βιοδιαθεσιμότητα.

    • 2. Όγκος κατανομής

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Από τι εξαρτάται ο φαινομενικός όγκος κατανομής, πώς υπολογίζεται και γιατί είναι σημαντικός; Γιατί χρησιμοποιείται ο όγκος κατανομής; PK/PD ανάλυση.

        Λέξεις κλειδιά: Φαινομενικός όγκος κατανομής, φαρμακοκινητική, όγκος κατανομής, δόση εφόδου.

    • 3. Χρόνος ημιζωής

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τι είναι και πώς συνδέεται με τον ρυθμό απομάκρυνσης, τι καθορίζει τον χρόνο ημιζωής; Απορρόφηση και κατανομή. Συστήματα απομάκρυνσης. Χρόνος ημιζωής και σταθερά ρυθμού απομάκρυνσης. Γιατί είναι σημαντικός ο χρόνος ημιζωής. Μεταβολισμός στην Παιδιατρική.

        Λέξεις κλειδιά: χρόνος ημιζωής, ταχύτητα απομάκρυνσης, φαρμακοκινητική, απορρόφηση, κατανομή.

    • 4. Πώς καθαίρονται τα φάρμακα από το ήπαρ

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ηπατική κάθαρση. Απομάκρυνση των φαρμάκων-κάθαρση. Αναλογία ηπατικής απομάκρυνσης. Το φαινόμενο της "αρχικής διάβασης". Πως απομακρύνονται τα φάρμακα από το ήπαρ. Τι καθορίζει την αναλογία ηπατικής απομάκρυνσης; Πως συσχετίζονται η αναλογία ηπατικής απομάκρυνσης και η συστηματική κάθαρση;

        Λέξεις κλειδιά: ηπατική κάθαρση, φαινόμενο "αρχικής διάβασης", συστηματική κάθαρση, ενδογενής κάθαρση.

    • 5. Βιοδιαθεσιμότητα και κάθαρση πρώτης διόδου. Προβλέποντας τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Βιοδιαθεσιμότητα και κάθαρση πρώτης διόδου. Προβλέποντας τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων. Παράγοντες που επηρεάζουν τη βιοδιαθεσιμότητα. Πως μετράται η βιοδιαθεσιμότητα; Γιατί είναι σημαντική η κάθαρση κατά την πρώτη δίοδο;

        Λέξεις κλειδιά: βιοδιαθεσιμότητα, κάθαρση πρώτης διόδου, συστηματική κάθαρση, βιοϊσοδυναμία.

    • 6. Κάθαρση των φαρμάκων από τους νεφρούς

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Νεφρική κάθαρση. Πως αποκαθαίρονται τα φάρμακα από τους νεφρούς; Νεφρική κάθαρση και νεφρική δυσλειτουργία ή νεφρική ανεπάρκεια. Ρύθμιση δόσης σε νεφρική ανεπάρκεια. Πρωτεϊνική σύνδεση φαρμάκων.

        Λέξεις κλειδιά: νεφρική κάθαρση, σπειραματική διήθηση, παθητική σωληναριακή επαναρρόφηση, νεφρική ανεπάρκεια, νεφρική δυσλειτουργία.

    • 7. Μη γραμμική φαρμακοκινητική

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Μη γραμμική φαρμακοκινητική. Τι προκαλεί μη γραμμική φαρμακοκινητική απομάκρυνση. Κορεσμός στο μεταβολισμό του φαρμάκου. Κορεσμός των μηχανισμών της νεφρικής κάθαρσης. Κορεσμός του μεταβολισμού κατά την αρχική διάβαση. Κορεσμός των θέσεων σύνδεσης στις πρωτεΐνες.

        Λέξεις κλειδιά: φαρμακοκινητική, ρυθμός δόσης, κάθαρση, κορεσμός, μη γραμμική φαρμακοκινητική, νεφρική κάθαρση.

    • 8. Φαρμακοδυναμική

      • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Φαρμακοδυναμικη - συγκέντρωση & αποτέλεσμα. Η σχέση συγκέντρωσης - αποτελέσματος. Πως το αποτέλεσμα του φαρμάκου ποικίλλει ανάλογα με τη συγκέντρωση του φαρμάκου. Πότε η συγκέντρωση του φαρμάκου δεν είναι καλός δείκτης του αποτελέσματος.

        Λέξεις κλειδιά: βιοδιαθεσιμότητα, θεραπευτικό αποτέλεσμα, ανεπιθύμητο αποτέλεσμα, όγκος κατανομής.

    • Εκπαιδευτικό Υλικό

      Υλικό διαλέξεων
      Οι διαλέξεις αναρτώνται μερικές μέρες πριν το μάθημα και είναι διαθέσιμες μέχρι μερικές μέρες μετά το μάθημα.

      Πρακτική εξάσκηση - Ασκήσεις
      Οι συμμετέχοντες φοιτητές καλούνται να ασχοληθούν και να επιλύσουν απλά θέματα φαρμακοκινητικής, χρησιμοποιώντας κλινικά δεδομένα. Με τη μορφή ασκήσεων (hands-on practice) εξασκούνται υπολογίζοντας φαρμακοκινητικά μεγέθη (Vd, CL, t1/2, AUC) με τη βοήθεια γραφικών παραστάσεων και στατιστικής, από μετρήσεις επιπέδων φαρμάκων.

    • Πρακτική εξάσκηση - Ασκήσεις

      Στη διάρκεια των μαθημάτων, οι φοιτητές καλούνται να ασχοληθούν με επιμέρους θέματα/ασκήσεις/προβλήματα που θα συναντήσουν στη διάρκεια κάποιας φαρμακοκινητικής μελέτης.

      Οι ασκήσεις (hands-on practice) είναι κλιμακωτής δυσκολίας, ανεβαίνουν στο e-course ανάλογα με το αντίστοιχο μάθημα και αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και εκπαιδευτική ύλη για την επόμενη συνάντηση με τον διδάσκοντα.

      • Βιβλιογραφία

        Σύγγραμμα
        D. Birkett (1998). Η φαρμακοκινητική με απλά λόγια. Επιμέλεια Μ. Μάλαμας - Μ. Μαρσέλος. Εκδόσεις Μ. Γ. Παρισιάνου, Αθήνα 2000.

        Ενδεικτική βιβλιογραφία
        J. Gabrielsson - D. Weiner (2000). Pharmacokinetic and Pharmacodynamic Data Analysis: Concepts & Applications.

      • Συνδέσεις - Links