Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    • Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά

      Διδάσκοντες: Α. Ψαρροπούλου, Χ. Λαμπρακάκης

    • Περιγραφή μαθήματος: Το μάθημα επιλογής Νευροδιαβιβαστές & Συμπεριφορά παρουσιάζει και αναλύει τις σύγχρονες γνώσεις  σχετικά με τις γνωστότερες ενδογενείς νευροδιαβιβαστικές ουσίες και τα εξωγενή αναλόγά τους (σύσταση, κυτταρική δράση, τύποι και γεωγραφία υποδοχέων), καθώς και τις σύγχρονες απόψεις σχετικά με την δράση τους στην εγκεφαλική λειτουργία και γενικότερα στην συμπεριφορά, τόσο σε φυσιολογικές συνθήκες όσο και κατά την διάρκεια εγκεφαλικών δυσλειτουργιών. Το μάθημα «Νευροδιαβιβαστές & Συμπεριφορά» είναι μάθημα ειδίκευσης και στηρίζεται στις βασικές γνωσεις που ο/η φοιτητής/τρια έχει αποκτήσει από μαθήματα κορμού, ιδιαίτερα της Φυσιολογίας Ζώων Ι, όπου περιγράφονται οι  βασικές αρχές λειτουργίας του Νευρικού Συστήματος. Οι νέες γνώσεις που θα αποκτηθούν εστιάζονται στους μηχανισμούς δράσης των νευροδιαβιβαστικών μορίων και τον ρόλο των τελευταίων στο σύμπλοκο φαινόμενο της συμπεριφοράς.

      Μαθησιακοί στόχοι: Η γνώση και κατανόηση των κυτταρικών μηχανισμών της συμπεριφοράς, η σύνδεση με την βιολογία συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστικών ουσιών, η γνώση της σχετικής βασικής έρευνας και οι εφαρμογές που προκύπτουν στην εύρεση νέων θεραπευτικών και φαρμακολογικών προσεγγίσεων.  Οι περιορισμοί στην ερμηνεία των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Σύνδεση των διαφόρων επιπέδων έρευνας (in vitro, in vivo, κλινική έρευνα) για την επίτευξη του τελικού στόχου.

      Λέξεις κλειδιά: νευροδιαβιβαστές, νευροδιαβιβαστικά συστήματα, υποδοχείς νευροδιαβιβαστών, απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών,  συναπτική λειτουργία, ακετυλοχολίνη, ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη, σεροτονίνη, διεγερτικά αμινοξέα, ανασταλτικά αμινοξέα, πεπτίδιαβασικά γάγγλια, επιληψία, σχιζοφρένεια, ασθένεια Alzheimer, άγχος, κατάθλιψη, πόνος, αναλγησίαύπνος, εγρήγορση, εξάρτηση.

  • 1. Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά. Το ενδιαφέρον στις Νευροεπιστήμες. Δυσλειτουργίες ΚΝΣ και σχέση με νευροδιαβιβαστές. Βασικές γνώσεις για τη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών. Νευροδιαβιβαστικά συστήματα και λειτουργία. Δομικά στοιχεία του ΚΝΣ. Ροή αίματος στον εγκέφαλο. Οργάνωση και χρήση νευροδιαβιβαστών.

      Λέξεις κλειδιά: νευροδιαβιβαστές, νευροεπιστήμες, νευρωνική διεγερσιμότητα, αιματεγκεφαλικός φραγμός, γλοιακά κύτταρα, αστροκύτταρα, ολιγοδενδροκύτταρα, μικρογλοία, καναλοπάθειες.

  • 2. Συναπτική διαβίβαση

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Νευροδιαβιβαστές και συμπεριφορά. Συναπτική διαβίβαση. Επικοινωνία μεταξύ νευρικών κυττάρων. Η πορεία του νευροδιαβιβαστή κατά τη συναπτική διαβίβαση. Κυτταρικός εντοπισμός των συνάψεων. Αρχή του Henry Dale. Σύνθεση του νευροδιαβιβαστή. Αποθήκευση του νευροδιαβιβαστή. Απελευθέρωση του νευροδιαβιβαστή. Ο κύκλος ζωής των συναπτικών κυστιδίων.

      Λέξεις κλειδιά: νευροδιαβιβαστές, δενδρίτες, προσυναπτικό κύτταρο, μετασυναπτικό κύτταρο, συναπτικά κυστίδια, μετασυναπτική μεμβράνη, ιοντικοί υποδοχείς, συναπτική πλαστικότητα.

  • 3. Ανασταλτικά αμινοξέα

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Νευροδιαβιβαστές. Ανασταλτικά αμινοξέα. Σύνθεση GABA στα νευρικά κύτταρα. Σύνθεση GABA από γλουταμίνη. Σύνθεση της γλυκίνης. Ποικιλομορφία ανασταλτικών διανευρώνων. Φαρμακολογία GABA. Ο φυσιολογικός ρόλος των υποδοχέων GABA.

      Λέξεις κλειδιά: νευροδιαβιβαστές, ανασταλτικά αμινοξέα, βενζοδιαζεπίνες, GABA, γλυκίνη, GABAεργικοί νευρώνες, ιοντικοί υποδοχείες, ομοιόσταση χλωρίου.

  • 4. Πόνος

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τι είναι και ποια η λειτουργία του πόνου. Νευροβιολογία του πόνου. Κυτταρικοί και μοριακοί μηχανισμοί πόνου. Παθολογικός πόνος και ανασταλτική διαβίβαση. ΤΟ νευρικό μονοπάτι του πόνου. Αισθητήριοι νευρώνες πόνου.

      Λέξεις κλειδιά: πόνος, νευροβιολογία πόνου, ανασταλτική διαβίβαση, κυτταρικοί μηχανισμοί πόνου, μοριακοί μηχανισμοί πόνου, χρόνιος πόνος, υπεραλγησία, αλλοδυνία.

  • 5. Διεγερτικά αμινοξέα

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Διεγερτικά αμινοξέα. Απελευθέρωση και επαναπρόσληψη διεγερτικών αμινοξέων. Κατηγορίες υποδοχέων γλουταμικού. Συναπτική θέση και φαρμακολογία. Υποδοχείς NMDA.

      Λέξεις κλειδιά: ιονοτροπικοί υποδοχείς, διεγερτικά αμινοξέα, γλουταμικό, ασπαρτικό, απευαισθητοποίηση, υποδοχείς NMDA.

  • 6. Επιληψίες

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Επιληψία. Τι είναι εστία επιληπτικής κρίσης. Τι προκαλεί τα διάφορα είδη κρίσεων. Ταξινόμηση των διαφόρων ειδών επιληπτικών κρίσεων. Ρόλος του EEG. Τι συμβαίνει σε κυτταρικό επίπεδο κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσης. Ποιοί παράγοντες ευνοούν την εξάπλωση μιας επιληπτικής κρίσης.

      Λέξεις κλειδιά: επιληψία, EEG, εγκεφαλίτιδα Rasmussen, αντιεπιληπτικά φάρμακα, σπλές κρίσεις, σύνθετες κρίσεις.

  • 7. Ακετυλοχολίνη

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ακετυλοχολίνη - νευροδιαβιβαστής και νευροτροποιποιητής. Σύνθεση ακετυλοχολίνης. Φύλαξη και απελευθέρωση ακετυλοχολίνης. Μεταβολισμός ακετυλοχολίνης. Κατανομή χολινεργικών υποδοχέων. Χολινεργικά μονοπάτια και λειτουργίες. Γνωσιακές διαδικασίες και ανταμοιβή.

      Λέξεις κλειδιά: ακετυλοχολίνη, μουσκαρινικοί υποδοχείς, νικοτινικοί υποδοχείς, νευροδιαβιβαστής, νευροτροποποιητής, ανταμοιβή.

  • 8. Ασθένεια Alzheimer

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Alzheimer's disease. Ποια είναι τα γνωρίσματα της νόσου. Παθολογοανατομικά ευρήματα της νόσου. Πιθανά αίτια γένεσης της νόσου. Δοκιμές μνημονικής λειτουργίας σε πειραματόζωα. Αναστολή της νευροεκφύλισης. Χρήση νευροτροφικών παραγόντων.

      Λέξεις κλειδιά: γεροντικές πλάκες, Alzheimer's disease, νευροινιδιακά συσσωματώματα, νευροτροφικοί παράγοντες.

  • 9. Βιογενείς αμίνες

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Βιογενείς αμίνες. Νευρωνικά μονοπάτια ντοπαμίνης. Ποιοί πυρήνες αποτελούν τα βασικά γάγγλία και τι κάνουν. Κεντρικές δράσεις ντοπαμίνης. Επιρροή σε ανταμοιβή, επίταση συμπεριφοράς και κινητοποίηση.  

      Λέξεις κλειδιά: Βιογενείς αμίνες, ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη, σεροτονίνη, ισταμίνη, βασικά γάγγλια, αμφεταμίνη, νευροτοξίνες.

  • 10. Νόσος Parkinson

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ασθένειες των βασικών γαγγλίων. Νόσος του Parkinson. Ποιά είναι τα γνωρίσματα της νόσου. Παθολογοανατομικά ευρήματα της νόσου. Ζωικά μοντέλα για τη διερεύνηση των μηχανισμών της νόσου. Θεραπευτικές τεχνικές και αντιμετώπιση της νόσου του Parkinson.

      Λέξεις κλειδιά: Νόσος του Parkinson, βασικά γάγγλια, μέλαινα ουσία, νευροτοξίνες, L-DOPA.

  • 11. Νευροβιολογία της λήψης τροφής

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Νευροβιολογία της λήψης τροφής. Ομοιόσταση της ενεργειακής κατάστασης του σώματος. Ενεργειακές ανάγκες. Ρύθμιση λήψης τροφής. Ρύθμιση μεταβολισμού. Διαχωρισμός βρώσιμου από το τοξικό. Αισθητήρια σήματα ενεργειακής κατάστασης. Ο ρόλος του πειβραχιόνιου πυρήνα. Ο ρόλος του προμετωπιαίου φλοιού.

      Λέξεις κλειδιά: υποδοχέας ινσουλίνης, υποδοχέας λεπτίνης, τοξοειδής πυρήνας, πειβραχιόνιος πυρήνας, προμετωπιαίος φλοιός.

  • 12. Συναισθηματικές καταστάσεις και Ψυχική διάθεση

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Συναισθηματικές καταστάσεις και ψυχική διάθεση. Ο φόβος και το άγχος έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Διερεύνηση των νευροβιολογικών μηχανισμών του φόβου και του άγχους. Εξαρτημένη μάθηση φόβου.

      Λέξεις κλειδιά: συναίσθημα, ψυχική διάθεση, φόβος, άγχος, υποθάλαμος, αμυγδαλή, αγχώδεις διαταραχές, αγχολυτικά φάρμακα.

  • 13. Νευροβιολογία της Σχιζοφρένειας

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Σχιζοφρένεια και ψυχώσεις. Συμπ΄τωματα της σχιζοφρένειας. Ανάπτυξη σχιζοφρένειας. Ανατομία της σχιζοφρένειας. Αντιψυχωτικά φάρμακα. Συστήματα νευροδιαβιβαστών και σχιζοφρένεια.

      Λέξεις κλειδιά: σχιζοφρένεια, ψυχώσεις, θετικά συμπτώματα, αρνητικά συμπτώματα, γνωστικά συμπτώματα, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες.

  • Προτεινόμενα συγγράμματα

      1. Neurotransmitters, Drugs and Brain Function Edited by RA Webster, Editions Wiley, 2001

      2. Νευροεπιστήμη της Συμπεριφοράς, Γ. Παναγής, Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης

      3. Νευροεπιστήμη και Συμπεριφορά*, E.R. Kandel., J. H. Schwartz & T.M. Jessel, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (*το σύγγραμμα αυτό είναι πολύ εκτεταμένο σε σχέση με τα περιεχόμενα του μαθήματος)

      4. Molecular Neuropharmacology, edited by Nestler, Hyman, Malenca, 2nd edition, 2009, McGraw-Hill Editions

      5. Molecular Neuropharmacology, edited by A. Schousboe and H. Brauner-Osborn, 2004, Humana Press

      6. Cellular and Molecular Neurophysiology, C. Hammond, 3rd Edition, 2008, Elsevier