Topic outline

  • General

    • Εβδομάδα Χημείας

      Ιωάννινα, 26-28 Μαρτίου 2014

      Διοργάνωση: Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

    • Περιγραφή δραστηριότητας: Το Τμήμα Χημείας έχει καθιερώσει τα τελευταία χρόνια το θεσμό της Εβδομάδας Χημείας όπου μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων της Περιφέρειας Ηπείρου επισκέπτονται το Τμήμα και έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν επίδειξη πειραμάτων. Πάνω από 1500 μαθητές συμμετέχουν κάθε χρόνο. Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι η ανάδειξη της προσφοράς, των προκλήσεων και των επαγγελματικών προοπτικών που προσφέρει η Χημεία. Η φετινή δραστηριότητα που διοργανώνεται στις 26, 27, και 28 Μαρτίου 2014 σε δύο ομάδες μαθητών κάθε μέρα (έναρξη 9,30 πμ η πρώτη και 11,30 πμ η δεύτερη) στο Αμφιθέατρο 2 του Χημικού, είναι ενταγμένη στις εκδηλώσεις για τα 50 Χρόνια του Πανεπιστημίου.

    • Βασικοί μαθησιακοί στόχοι της Εβδομάδας Χημείας και του Διεθνούς έτους Χημείας:

      1. Να κατανοήσει ο κόσμος και να εκτιμήσει τη συμβολή της Χημείας στην κάλυψη βασικών αναγκών του ανθρώπου, εστιάζοντας σε θέματα υγείας, ενέργειας, υλικών προηγμένης τεχνολογίας και περιβάλλοντος.
      2. Να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τη Χημεία μεταξύ των νέων.
      3. Να προκαλέσει τον ενθουσιασμό για το δημιουργικό μέλλον της Χημείας.
      4. Να ενθαρρύνει τη διεθνή συνεργασία σε θέματα Χημείας.
      5. Να συμβάλει στην αναγνώριση του ρόλου των γυναικών στην εξέλιξη της Χημείας.

  • Εισαγωγή

    • Περιγραφή θεματικής ενότητας: Εβδομάδα χημείας. Διεθνές έτος Χημείας. Τι είναι Χημεία. Οργανωτική δομή και λειτουργία του Τμήματος Χημείας. Πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Χημείας. Διδακτικό έργο του Τμήματος Χημείας. Μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Χημείας. Ερευνητικές υποδομές του Τμήματος Χημείας. 100 χρόναι Κρυσταλλογραφίας. Καταστάσεις της ύλης. Δομή του νερού. Φάσμα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Τρόποι συμβολής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Δομή πενικιλλίνης. Δομή ινσουλίνης. Δομή Βιταμίνης Β12. Δομή DNA. Δομή του ριβοσώματος. Κρυσταλλικός σχεδιασμός.

      Λέξεις κλειδιά: εβδομάδα χημείας, έτος χημείας, Marie Skłodowska Curie, κρυσταλλογραφία, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, νόμος του Bragg, ινσουλίνη, βιταμίνη Β12, ριβόσωμα, DNA, πενικιλλίνη, κρυσταλλικός σχεδιασμός.

  • Πειράματα

    • Πείραμα 1: Πολυακρυλικό Νάτριο

      To πολυακρυλικό νάτριο (γνωστό ως Waterlock), είναι ένα άλας του νατρίου του πολυακρυλικού οξέος και έχει ευρεία εφαρμογή σε καταναλωτικά προϊόντα. Έχει την ικανότητα να απορροφά 200 έως 300 φορές τη μάζα του σε νερό. Το πολυακρυλικό νάτριο και άλλα παράγωγα του πολυακρυλικού οξέος έχουν ευρεία ποικιλία εμπορικών και βιομηχανικών εφαρμογών, όπως: απορρυπαντικά, πρόσθετα αλλαγής του ιξώδους ενός διαλύματος, επιστρώσεις, απομιμήσεις χιονιού, σούπερ απορρφητικά πολυμερή.

      Λέξεις κλειδιά: πολυακρυλικό νάτριο, Waterlock, άλατα του νατρίου, πολυακρυλικό οξύ, απορρυπαντικά, απομιμήσεις χιονιού, απορρφητικά πολυμερή.

    • Πείραμα 2: Ασημένιο και χρυσό νόμισμα

      Μετατροπή χάλκινων νομισμάτων 0.05 ευρώ σε ασημένια και χρυσά νομίσματα.

      Λέξεις κλειδιά: χάλκινα νομίσματα, οξείδωση, αναγωγή, κράματα χαλκού-ψευδαργύρου, ορείχαλκος.

    • Πείραμα 3: Μεταλλικό δέντρο

      Κατασκευή μεταλλικού δέντρου με ηλεκτρόλυση διαλύματος SnCl2

      Λέξεις κλειδιά: σχηματισμός μεταλλικού δέντρου, σχηματισμός μεταλλικού κασσίτερου, διάλυση ηλεκτροδίου κασσιτέρου, απόθεση μεταλλικού κασσιτέρου, ηλεκτρόλυση διαλύματος SnCl2.

    • Πείραμα 4: Πυγολαμπίδες

      Δημιουργία πυγολαμπίδων μέσω της εξώθερμης αντίδρασης διάσπασης του άλατος (NH4)2Cr2O7

      Λέξεις κλειδιά: δημιουργία "πυγολαμπίδων", εξώθερμες αντιδράσεις, εξώθερμη αντίδραση διάσπασης του άλατος (NH4)2Cr2O7.

    • Πείραμα 5: Χημειοφωταύγεια

      Χημειοφωταύγεια: το φαινόμενο βάσει του οποίου οι πυγολαμπίδες εκπέμπουν φως. Προκύπτει από την οξείδωση λουσιφερίνης με την βοήθεια του ενζύμου λουσιφεράση.

      Λέξεις κλειδιά: χημειοφωταύγεια, οξείδωση λουσιφερίνης, ένζυμα, λουσιφεράση, φωτεινές ράβδοι, βραχιολάκια, cyalume.

    • Πείραμα 6: Οι φλέβες που «κόβονται» - αναίμακτη επέμβαση

      Σχηματισμός αιματέρυθρου συμπλόκου του σιδήρου, που θυμίζει τομή, μέσω της αντίδρασης των ιόντων Fe3+ του FeCl3 με τα θειοκυανιούχα ιόντα.

      Λέξεις κλειδιά: αιματέρυθρο σύμπλοκο του σιδήρου, αντίδρασης των ιόντων Fe3+ του FeCl3 με τα θειοκυανιούχα ιόντα, αντιδράσεις με θειοκυανιούχα ιόντα.

    • Πείραμα 7: Η...οδοντόκρεμα του ελέφαντα

      Διάσπαση Η2Ο2 προς νερό και οξυγόνο, με την προσθήκη ΚI (καταλύτης), οπότε οι παραγόμενοι υδρατμοί και κυρίως το οξυγόνο δημιουργούν έντονο αφρισμό.

      Λέξεις κλειδιά: Διάσπαση Η2Ο2 προς νερό και οξυγόνο, έντονος αφρισμός, "οδοντόκρεμα του ελέφαντα".

    • Πείραμα 8: Το ζελατινώδες αρκουδάκι

      Το ζελατινώδες γλυκό αρκουδάκι που καίγεται ή από πού αντλεί ενέργεια ο οργανισμός μας. Οπτικοποίηση του μεταβολισμού των τροφών από τον οργανισμό μας με σκοπό τον σχματισμό ενέργειας.

      Λέξεις κλειδιά: πηγές ενέργειας οργανισμού, καύση υδατανθράκων, οπτικοποίηση μεταβολισμού τροφών, μεταβολισμός γλυκόζης.

    • Πείραμα 9: Πώς έγινε το σύννεφο

      Αναπαράσταση του τρόπου με τον οποίο δημιουργούνται τα σύννεφα, μέσω ανάμιξης βραστού νερού με υγρό άζωτο, οπότε αυτόματα με ανταλλαγή θερμότητας το υγρό άζωτο εξατμίζεται, παρασύροντας και παγώνοντας το νερό που δίνει την εικόνα νέφους.

      Λέξεις κλειδιά: δημιουργία σύννεφου, ανάμιξη βραστού νερού με υγρό άζωτο, ανταλλαγή θερμότητας, σχηματισμός υδρατμών.

    • Πείραμα 10: Επεξεργασία υγρών αποβλήτων

      Περιγραφή και αναπαράσταση της διαδικασίας απομάκρυνσης κολλοειδών σωματιδίων, μέσω συσσωμάτωσης-θρόμβωσης-κροκίδωσης.

      Λέξεις κλειδιά: διαδικασία απομάκρυνσης κολλοειδών σωματιδίων, συσσωμάτωση, θρόμβωση, κροκίδωση, κολλοειδή συστήματα, κατακάθιση, νόμος του Stokes, μηχανισμοί κροκίδωσης, βιομηχανικές συσκευές κροκίδωσης.

    • Πείραμα 11: Τα μαγικά ποτήρια

      Το περιεχόμενο των μαγικών ποτηριών αλλάζει χρώμα όταν τα γεμίζουμε με με υγρό-τσάι, το οποίο είναι ζουμί από βρασμένο κόκκινο λάχανο. Το υγρό αυτό περιέχει μια φυσική χρωστική (ανθοκυανίνη) που αλλάζει χρώμα ανάλογα με τη σχετική οξύτητα ή βασικότητα του διαλύματος.

      Λέξεις κλειδιά: φυσικές χρωστικές, ανθοκυανίνη, pH διαλυμάτων, οξύτητα/βασικότητα διαλυμάτων, χρωματισμός βάσει pH, φυσικοί δείκτες pH, φυτικά αντιοξειδωτικά.

    • Πείραμα 12: Μια εκρηκτική αντίδραση

      Παραγωγή και καύση υδρογόνου, σύμφωνα με την παρακάτω αντίδραση:

      Η2 + ½ Ο2 --> Η2Ο

      Λέξεις κλειδιά: εργαστηριακή παρασκευή υδρογόνου, καύση υδρογόνου, φυσικές ιδιότητες υδρογόνου.

    • Βιβλιογραφία