Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Οι μουσικές παραδόσεις της Ελλάδας: 19ος 20ος αιώνας

    Διδάσκουσα : Ειρήνη Δαλιανούδη

    Περιγραφή :

    Το μάθημα πραγματεύεται τα παρακάτω αντικείμενα :

    • Λαϊκή μουσική της υπαίθρου: 9ος-19ος αιώνας
    • Λαϊκή μουσική του άστεως: 19ος – 20ος αιώνας
    • Έντεχνη Ελληνική μουσική: Επτανησιακή Σχολή και Εθνική Μουσική Σχολή

    Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος :

    Οι στόχοι του μαθήματος είναι :

    • να γνωρίσουν οι φοιτητές τα διαφορετικά είδη της ελληνικής μουσικής,
    • να ξεκαθαρίσουν τι είναι λαϊκό, τι παραδοσιακό, τι εννοούμε «παράδοση».
    • να είναι σε θέση ν' αναγνωρίσουν το κάθε είδος μουσικής.

    Λέξεις κλειδιά : παράδοση, παραδόσεις, έντεχνη μουσική, «έντεχνη λαϊκή» μουσική, Επτανησιακή Σχολή, Εθνική Μουσική Σχολή

  • 1 - α) Eισαγωγή β) Πολιτισμικός δυισμός - Διαλεκτική των διπόλων «λαϊκό- αστικο», «λαϊκό-έντεχνο»

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Χρονοδιάγραμμα ελληνικής μουσικής δημιουργίας. Εννοιοδότηση και διαχωρισμός των όρων παραδοσιακή μουσική και μουσικές παραδόσεις. Εξέταση διπόλων «αστικό-λαϊκό», «λαϊκό-έντεχνο».

    Λέξεις κλειδιά: Λαός- λαϊκός, λαϊκή μουσική δημιουργία, αστικο-λαϊκή μουσική δημιουργία, μουσική παράδοση – παραδοσιακή μουσική, αστικό-λαϊκό, λαϊκόέντεχνο

  • 2 -α) Λαϊκή μουσική δημιουργία β) Αστικο-λαϊκή μουσική δημιουργία γ) Λόγια μουσική δημιουργία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Είδη: λαϊκή μουσική υπαίθρου,  αστικο-λαϊκή μουσική,Λόγια/ έντεχνη μουσική.

    Λέξεις κλειδιά: Παραδοσιακή μουσική, δημοτικό τραγούδι, ύπαιθρος, αστικο-λαϊκή μουσική, λόγια/ έντεχνη μουσική

     

  • 3 - α) Χαρακτηριστικά λαϊκής δημιουργίας β) Χαρακτηριστικά αστικο-λαϊκής και λόγιας δημιουργίας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Χαρακτηριστικά λαϊκής μουσικής δημιουργίας αγροτικού περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικά λαϊκής μουσικής δημιουργίας αστικού περιβάλλοντος. Χαρακτηριστικά λόγιας δημιουργίας αστικού περιβάλλοντος.

    Λέξεις κλειδιά: Προφορικότητα, συλλογικότητα, εγγραμματοσύνη, νόρμες, αισθητική, αυτοσχεδιασμός, πνευματικά δικαιώματα, αστικό, αγροτικό

  • 4 - α) Δημοτικό τραγούδι: χαρακτηριστικά β) Λαϊκή και γενική παιδεία γ) Θεματικοί κύκλοι δημ. τργδ. δ) Θεματολογία-ταξινόμηση.

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Λαογραφικά, μουσικολογικά, ιστορικά στοιχεία δημοτικού τραγουδιού. Ορισμός και θεματολογία δημοτικού τραγουδιού. Διαφορές μεταξύ λαϊκής βιωματικής παιδείας και γενικής παιδείας. Θεματικοί κύκλοι δημοτικών τραγουδιών.

    Λέξεις κλειδιά: Μονοφωνία, αυτοσχεδιασμός, παραλλαγές, μουσικά όργανα, λειτουργική μουσική. Βιωματική, εμπειρική, πρόγραμμα σπουδών, αυθόρμητη, Θεματικοί Κύκλοι. Ακριτικά, αφηγηματικά, της στράτας, της τάβλας, παιδικά, του γάμου, της ξενιτιάς, μοιρολόγια, εργατικά, σκωπτικά, κοινωνικά, ιστορικά, κλέφτικά. 

     

  • 5 - α) Σμυρναίικο-πολίτικο τραγούδι β) Αθηναϊκή επιθεώρηση γ) Οπερέτα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ιστορική, κοινωνιολογική και μουσικολογική προσέγγιση του σμυρναίικου-πολίτικου τργδ, της αθηναϊκής.

    Λέξεις κλειδιά: Σμυρναίικο-πολίτικο τραγούδι, Επιθεώρηση , Οπερέτα, Γιαννίδης, Σακελλαρίδης, Ζακ Ιακωβίδης, Βέμπο

  • 6 - α) Ελαφρό τραγούδι β) Επτανησιακή καντάδα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ιστορική, κοινωνιολογική και μουσικολογική προσέγγιση ελαφρού τραγουδιού και επτανησιακής καντάδας. Μουσικά παραδείγματα.

    Λέξεις κλειδιά: Επτανησιακή καντάδα, ελαφρό τραγούδι, αθηναϊκή καντάδα, αθηναϊκό τραγούδι. Αττίκ, Σουγιούλ, Μουζάκης, Μωράκης. Καντάδα, ωδικό, διαταξικό, μπαλκόνι, δρόμος, σαλόνι

  • 7 - α) Ρεμπέτικο τραγούδι: α’ μέρος β) Ρεμπέτικο τραγούδι: β’ μέρος γ) Ρεμπέτικο τραγούδι: γ’ μέρος

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ιστορική, κοινωνιολογική και μουσικολογική προσέγγιση του ρεμπέτικου: α’ φάση, β’ φάση, γ’ φάση. Συγγένειες και διαφοροποιήσεις με δημοτικό τραγούδι.  Ιδεολογία – κοινωνικό πλαίσιο ρεμπέτικου. Μουσικά παραδείγματα.

    Λέξεις κλειδιά: Ρεμπέτικο, ρεμπέτης,  ημι-παραδοσιακό, πειραιώτικο, ξακουστή τετράς Πειραιά, μπουζούκι, μπαγλαμάς, κουτσαβάκης, παραβατισμός, λούμπεν, λαϊκότητα, ανατολίζον

  • 8 - α) Μεταπολεμικό λαϊκό τραγούδι β) «Έντεχνο» λαϊκό τραγούδι γ) Τραγουδοποιία «έντεχνης» λαϊκής μουσικής.

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ιστορική, κοινωνιολογική και μουσικολογική προσέγγιση λαϊκού τραγουδιού ’50σήμερα. Χαρακτηριστικά μεταπολεμικού τραγουδιού. Το πέρασμα από το ρεμπέτικο στο λαϊκό. Χαρακτηριστικά λαϊκού τραγουδιού. Ρυθμοί, όργανα, υφή. Χαρακτηριστικά «έντεχνης» λαϊκής μουσικής. Στοιχεία λαϊκότητας-στοιχεία λογιότητας.  Μουσικά παραδείγματα.

    Λέξεις κλειδιά: Μπουζούκι, μπαγλαμάς, ταβέρνα, κέντρο διασκέδασης, στίχος, Τσιτσάνης, Μητσάκης, Καζαντζίδης, Γαβαλάς, Βασιλειάδης, μελοποιημένη ποίηση, Χατζιδάκις,  Θεοδωράκης

  • 9 - Βυζαντινό μέλος

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Βυζαντινή μουσική: Χωροχρονική προσέγγιση-Μουσικολογικά στοιχεία- Βυζαντινή παρασημαντική- Μουσικά παραδείγματα.

    Λέξεις κλειδιά: Παρασημαντική, παλαιοβυζαντινή, μεσοβυζαντινή, νέα μέθοδος, νευματική, σημάδια, χειρονομίες

  • 10 - α) Επτανησιακή Μουσική Σχολή β) Εθνική Μουσική Σχολή

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Επτανησιακή Σχολή: Ιδεολογία- Συνθέτες -Έργα. Εθνική Μουσική Σχολή: ιδεολογία—Συνθέτες-Έργα. Μουσικά παραδείγματα.  

    Λέξεις κλειδιά: Επτανησιακή Σχολή, Φιλαρμονικές. Σπύρος Σαμάρας, Καρρέρ, Μάντζαρος, μουσικό ζήτημα, Εθνική Μουσική, Μανώλης Καλομοίρης, Μάριος Βάρβογλης, Πετρίδης

  • Βιβλιογραφία

    • Φράγκου-Ψυχοπαίδη, Ολυμπία (1990) Εθνική Σχολή Μουσικής- Προβλήματα Ιδεολογίας, Αθήνα: Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών.
    • Μπαζιάνας, Νίκος (1999) Για τη λαϊκή μας μουσική παράδοση, Αθήνα: ΤΥΠΩΘΗΤΩ.
    • Αυδίκος, Ευάγγελος (2009) Εισαγωγή στις σπουδές του λαϊκού πολιτισμού, Αθήνα: Κριτική