Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Δημοτικό Τραγούδι - Μουσικολογική Προσέγγιση

    Διδάσκουσα : Ρ. Δαλιανούδη

    Περιγραφή μαθήματος :

    Ορισμός – περιεχόμενο – θεματολογία- ρεπερτόριο- ενοργάνωση του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού.

    Μουσικολογικά, λαογραφικά και ανθρωπολογικά στοιχεία νησιωτικής και στεριανής Ελλάδας.

    Τοπικές μουσικο-χορευτικές παραδόσεις και ταυτότητες ανά γεωγραφική περιοχή (μουσικοί χάρτες): Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Μοριάς, Στερεά Ελλάδα, Β. Αιγαίο, Ν. Αιγαίο, Κρήτη, Ιόνιο.

    Τα μαθήματα συνοδεύονται από οπτικο-ακουστικό υλικό. (CDs, DVDs, PPt)

    Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος :

    α) να γνωρίσουν οι φοιτητές τα χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού

    β) να γνωρίσουν τις διαφορετικές μουσικο-χορευτικές ντοπιολαλιές της Ελλάδας

    γ) να είναι σε θέση ν’ αναγνωρίσουν το είδος και την καταγωγή του δημοτικού τραγουδιού

    Λέξεις κλειδιά : παράδοση, παραδοσιακό, δημοτικό τραγούδι, λαϊκή παιδεία

  • 1 - α) Eισαγωγή β) Φιλολογική και Μουσικολογική διαλεκτική των διπόλων «λαϊκό- αστικό», «λαϊκό-έντεχνο» Πολιτισμικός δυισμός. γ) Διεπιστημονική προσέγγιση της λαϊκότητας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Χρονοδιάγραμμα ελληνικής μουσικής δημιουργίας. Εννοιοδότηση των όρων παραδοσιακή μουσική και μουσικές παραδόσεις. Προσέγγιση της δημοτικής μουσικής από τις επιστήμες της Εθνομουσικολογίας, Λαογραφίας, Ανθρωπολογίας.

    Λέξεις κλειδιά : Λαός- λαϊκός, λαϊκή μουσική δημιουργία, αστικο-λαϊκή μουσική δημιουργία, μουσική παράδοση – παραδοσιακή μουσική, πολιτισμικός δυισμός, αστικό-λαϊκό, λαϊκόέντεχνο

    5.     Χρονοδιάγραμμα ελληνικής μουσικής δημιουργίας. Εννοιοδότηση των όρων παραδοσιακή μουσική και μουσικές παραδόσεις.  Εξέταση διπόλων «αστικόλαϊκό», «λαϊκό-έντεχνο».  Προσέγγιση της δημοτικής μουσικής από τις επιστήμες της Εθνομουσικολογίας,

    Λαογραφίας, Ανθρωπολογίας.

  • 2 - α) Χαρακτηριστικά λαϊκής δημιουργίας β) Χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού γ) θεματικοί κύκλοι δημοτικού τραγουδιού

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Παραδοσιακές νόρμες λαϊκής δημιουργίας. Συντηρητικότητα και δυναμισμός της παράδοσης.Χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού.Λαογραφικά, μουσικολογικά, ιστορικά στοιχεία δημοτικού τραγουδιού. Ορισμός και θεματολογία δημοτικού τραγουδιού. Μουσικά παραδείγματα.

    Λέξεις κλειδιά : Μονοφωνία, αυτοσχεδιασμός, παραλλαγές, μουσικά όργανα, λειτουργική μουσική, κύκλοι τραγουδιών

  • 3 - α) Ταξινόμηση δημοτικών τραγουδιών κατά Κυριακίδη, β) Ταξινόμηση δημοτικών τραγουδιών κατά Λουκάτο γ) Ταξινόμηση δημοτικών τραγουδιών κατά Πολίτη.

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Ταξινόμηση δημοτικών τραγουδιών σύμφωνα με τους Λαογράφους.

    Λέξεις κλειδιά : Ακριτικά, παραλογές, μοιρολόγια, αφηγηματικά, ρίμες, εθιμικά, θρησκευτικά, εορταστικά, επικά, λυρικά, γνωμικά, σκωπτικά, παιδικά, οικογενειακά, κοινωνικά, της αγάπης, της ξενιτιάς, της τάβλας, της στράτας

  • 4 - Γενική και Λαϊκή παιδεία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Χαρακτηριστικά γενικής και λαϊκής παιδείας.β) Χαρακτηριστικά γενικής παιδείας.

    Λέξεις κλειδιά : Μυητική, βιωματική, αυθόρμητη, δυναμική,διαπιστευμένοι δάσκαλοι, οργανωμένη, πρόγραμμα σπουδών, ομοιογένεια

  • 5 - α) Ο αυτοσχεδιασμός στην παράδοσηβ) Φορείς της παράδοσηςγ) Αντιστοιχία φορέων-δημιουργικότητας/ αυτοσχεδιασμού

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Είδη αυτοσχεδιασμού στη λαϊκή μουσική δημιουργία.  Παθητικοί φορείς, ενεργητικοί φορείς, χαρισματικοί φορείς Σχέση φορέων παράδοσης και αυτοσχεδιασμού.

    Λέξεις κλειδιά : Επαναληπτικός, ανασυνθετικός, πρωτότυπος, παθητικοί, ενεργητικοί, χαρισματικοί

  • 6 - α) Στεριανή και νησιωτική Ελλάδα. Γεω-πολιτισμικοί χάρτες. β) Μουσικο-χορευτικά χαρακτηριστικά νησιωτικής Ελλάδας γ) Μουσικο-χορευτικά χαρακτηριστικά στεριανής Ελλάδας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Χαρακτηριστικά μουσικοχορευτικής παράδοσης(ρεπερτόριο, χοροί, ύφος, ενοργάνωση κ.ά.) στη νησιωτική και στεριανή Ελλάδα. Μουσικά παραδείγματα και συγκριτικές προσεγγίσεις.

    Λέξεις κλειδιά : Ελαφρύ, πηδηχτό, συρτό, ρίμα, δίστιχα. Κυκλάδες,Δωδεκάνησα, Κρήτη,Μακεδονία, Θράκη, Ιόνιο,Βόρειο Αιγαίο, Ρούμελη,Στερεά Ελλάδα

  • 7 - Ενοργάνωση δημοτικού τραγουδιού: α) Παλιές και νέες ζυγιές στεριανή Ελλάδα β) Παλιές και νέες ζυγιές νησιωτική Ελλάδα γ) Παραδοσιακές κομπανίες στη στεριανή Ελλάδα δ) Παραδοσιακές κομπανίες στη νησιωτική Ελλάδα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας : Όργανα δημοτικής μουσικής σε νησιωτική και στεριανή Ελλάδα: ζυγιές και κομπανίες.Τοπικές μουσικο-χορευτικές παραδόσεις ανά γεωπολιτισμική περιοχή: Ζυγιές και κομπανίες.

    Λέξεις κλειδιά : Ζυγιές, κομπανίες, λαουτοειδή, τοξωτά, νυκτά όργανα

  • Βιβλιογραφία

    • Αμαργιανάκης Γεώργιος, Εισαγωγή στο δημοτικό τραγούδι. (Διδακτικές Σημειώσεις), Παν/μιο Αθηνών, (1999)
    • Δαλιανούδη Ρενάτα, Ελληνικό δημοτικό τραγούδι- Μουσικολογική προσέγγιση (Διδακτικές Σημειώσεις). Παν/μιο Ιωαννίνων, (2014)

    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία

    • Μπαζιάνας Νίκος, Για τη λαϊκή μας μουσική παράδοση, Αθήνα: ΤΥΠΩΘΗΤΩ (1999)
    • Σηφάκης Γρηγόριος, Για μια ποιητική του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού, Ηράκλειο: Π.Ε.Κ. (1998)
    • Αυδίκος Ευάγγελος, Εισαγωγή στις σπουδές του λαϊκού πολιτισμού, Αθήνα: Κριτική (2009)