Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Σχολική Παιδαγωγική

    Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Ζήκος Δέδος

    • Περιγραφή μαθήματος

      Το μάθημα αποτελεί μια σύντομη εισαγωγή στην σχολική παιδαγωγική. Αναλύονται οι έννοιες που συγκροτούν το σώμα της  παιδαγωγικής επιστήμης και ακολούθως παρουσιάζεται σε επισκόπηση η εξέλιξη του φαινομένου της αγωγής και των εκπαιδευτικών θεσμών  από τις προνεοτερικές κοινωνίες έως τις σύγχρονες παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες. Το μάθημα εστιάζει κυρίως στην ιστορική εξέλιξη της αγωγής στο δυτικό πολιτισμό ρίχνοντας το κέντρο βάρους στο πολιτισμικό πλαίσιο μέσα από το οποίο αυτή ορίζεται.

    • Μαθησιακοί στόχοι

      Α) Να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τις έννοιες που συγκροτούν το σώμα της εκπαίδευσης και το φαινόμενο της αγωγής και των εκπαιδευτικών θεσμών, ως αναφορά το πολιτισμικό τους συγκείμενο.

      Β) Να αποκτήσουν οι φοιτητές γνώσεις  που αφορούν στις διαδικασίες και τις εκπαιδευτικές θεωρίες που έχουν καθορίσει την εξέλιξη της παιδαγωγικής σκέψης στο χώρο του δυτικού πολιτισμού μέσα από μια θεματική και συγκριτική τους διερεύνηση σε σχέση με το κοινωνικό-ιστορικό και πολιτισμικό τους πλαίσιο.

    • Λέξεις κλειδιά

      Παιδαγωγική, παιδαγωγικές επιστήμες, αγωγή, εκπαιδευτικοί θεσμοί, σχολείο, μάθηση, πολιτισμός - πολιτισμικές ταυτότητες, κοινωνικοποίηση - επιπολιτισμός, προνεοτερικότητα, νεοτερικότητα, μετανεοτερικότητα.

  • 1. Εισαγωγή στη σχολική παιδαγωγική και τις επιστήμες της αγωγής

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Σχολική παιδαγωγική και επιστήμες της αγωγής του ανθρώπου. Οι τέσσερις θεμελιώδεις σημασίες της αγωγής (Mialaret G.) a) Εκπαίδευση-θεσμός, β)εκπαίδευση-δράση, γ)περιεχόμενο-αναλυτικά προγράμματα, δ) εκπαίδευση - προϊόν, αξιολόγηση. Κλάδοι, πεδία επιστημών αγωγής.

    Λέξεις κλειδιά: Εκπαίδευση, παιδαγωγική, αγωγή, παιδεία, εκπαιδευτικοί θεσμοί, αναλυτικά προγράμματα, αξιολόγηση εκπαιδευτικού προϊόντος, κλάδοι, πεδία επιστημών της αγωγής.

  • 2. Ιστορικές, ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η πολιτισμική διάσταση της εκπαίδευσης. Μάθηση, εκπαίδευση και εκπαιδευτικοί θεσμοί. Αποσαφήνιση των εννοιών της κοινωνίας και του πολιτισμού. Η μάθηση ως εσωτερίκευση του πολιτισμού μιας κοινωνίας.

    Λέξεις κλειδιά: Κοινωνία, πολιτισμός, μάθηση, εκπαιδευτικοί θεσμοί.

  • 3. Η εκπαίδευση ως κοινωνικοποίηση και επιπολιτισμός. Άτομο - πολιτισμός - κοινωνία. Ορίζοντας την ταυτότητα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Αποσαφήνιση - κατανόηση της έννοιας της ταυτότητας μέσω της ατομικής - συλλογικής της διάστασης. Συγκρότηση ταυτότητας, κοινωνικοποίηση και επιπολιτισμός-προσπολιτισμός μέσω της μάθησης. Πολιτισμικές ταυτότητες.

    Λέξεις κλειδιά: Ταυτότητα, πολιτισμικές ταυτότητες, ατομικό - συλλογικό, κοινωνικοποίηση, προσπολιτισμός - επιπολιτισμός.

  • 4. Η εκπαίδευση στις προνεοτερικές και νεοτερικές κοινωνίες

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Αποσαφήνιση των εννοιών προνεοτερικότητα-νεοτερικότητα. «Αφήγηση», προνεοτερικότητα και νεοτερικότητα. (Jean Francois Lyotard). Maθητεία και προνεοτερικές κοινωνίες. Η επινόηση της γραφής και η εμφάνιση των πρώτων εκπαιδευτικών θεσμών. Εκοσμικευμένη εκπαίδευση και δημόσιο λαϊκό σχολείο στο έθνος-κράτος. Εκπαίδευση και καπιταλιστικές κοινωνίες.

    Λέξεις κλειδιά: Προνεοτερικότητα, νεοτερικότητα, αφηγήσεις, μεγάλη αφήγηση, μαθητεία, έθνος - κράτος, καπιταλιστική παραγωγή και οικονομία, δημόσιο λαϊκό σχολείο, τυπογραφία, εθνική ταυτότητα, εθνικισμός, Καπιταλιστική παραγωγή και οικονομία, σχολείο και εργοστάσιο.

  • 5. Ιστορικές προσεγγίσεις της νεοτερικής εκπαίδευσης από τη αναγέννηση ως τον διαφωτισμό και τον Locke

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το ιστορικό-πολιτισμικό τοπίο στην εποχή της αναγέννησης. Μεταρρύθμιση, αντιμεταρρύθμιση και εκπαίδευση. Η εκπαίδευση την εποχή του Μπαρόκ. Comenius, ευσεβισμός, διαφωτισμός και εμπειριοκρατία, Locke.

    Λέξεις κλειδιά: Αναγέννηση, μεταρρύθμιση-αντιμεταρρύθμιση, μπαρόκ, ευσεβισμός, διαφωτισμός, εμπειριοκρατία, Comenius, Locke.

  • 6. Η νεότερη εκπαίδευση από τον διαφωτισμό και τον Locke έως την εποχή του νεοανθρωπισμού

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: O Rousseau και το παιδαγωγικό του έργο. Το κίνημα του φιλανθρωπισμού στη Γερμανία. Κλασσική-ιδεαλιστική εποχή και ρομαντισμός. Η ιδέα της λαϊκής αγωγής. (Pestalozzi, Froebel, Herbart).

    Λέξεις κλειδιά: Rousseau, Pestalozzi, Froebel, Herbart, Φιλανθρωπισμός, ιδεαλισμός, ρομαντισμός, λαϊκή αγωγή.

  • 7. Η εκπαίδευση από την εποχή της εκβιομηχάνισης έως το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Επισκόπηση της εποχής της εκβιομηχάνισης και του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα. Το πνευματικό κλίμα και η παιδαγωγική κίνηση αυτής της εποχής. Maria Montessori, αντιαυταρχική εκπαίδευση (Neill), σχολεία εργασίας (John Dewey, George Kerschensteiner) σχολεία παραγωγής (Makarenko), σχέδιο Vinnetka U.S.A. 1922.

    Λέξεις κλειδιά: Βιομηχανική επανάσταση, αντιαυταρχική εκπαίδευση, σχολεία εργασίας, σχολεία παραγωγής.

  • 8. Η κρίση της νεοτερικής εκπαίδευσης ως κρίση της νεοτερικότητας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η κριτική του νεοτερικού ρασιοναλισμού μέσω της παιδαγωγικής σκέψης του Nietzsche. Ριζοσπαστική παιδαγωγική και κριτική εκπαίδευση. (Illich, Freire). Mεταρρυθμίζοντας την εκπαίδευση. (Morin, Toffler, Gardner, Banathy).

    Λέξεις κλειδιά: Kαρτεσιανό - ρασιοναλιστικό παράδειγμα, κατεστημένη εκπαίδευση. ριζοσπαστική παιδαγωγική, κριτική εκπαίδευση.

  • 9. Μετανεοτερικότητα και εκπαίδευση

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Αποσαφήνιση της έννοιας της μετανεοτερικότητας και του μεταμοντέρνου. Μετανεοτερικότητα-πολυπολιτισμικότητα και διαπολιτισμική εκπαίδευση. Οι προκλήσεις του μεταμοντερνισμού στο χώρο της εκπαίδευσης.

    Λέξεις κλειδιά: Παγκοσμιοποίηση, εργαλειακός λόγος, ύστερος καπιταλισμός, παγκόσμιο χωριό, πολιτισμός του τρίτου κύματος, γαλλικός αποδομισμός, μεταμοντέρνα κατάσταση, κριτική θεωρία, πατριωτισμός - κοσμοπολιτισμός.

  • Βιβλιογραφία

    Προτεινόμενα συγγράμματα

    • Mialaret G. Εισαγωγή στις επιστήμες της Αγωγής, Αθήνα. Τυπωθήτω,1996
    •  Bertrand Yves, Σύγχρονες εκπαιδευτικές θεωρίες, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα,1994
    •  Duncker Lunwig. Θεωρία του Δημοτικού Σχολείου. Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο, 2011.
    •  Reble Albert, Ιστορία της παιδαγωγικής, Αθήνα, εκδ. Παπαδήμα, 2012
    • Knud Illeris, Σύγχρονες θεωρίες μάθησης, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2009
    •  Lipman Matthew, Ησκέψη στην εκπαίδευση, Αθήνα, Πατάκης, 2006
    •  Morin Edgar. Οι εφτά γνώσεις κλειδιά για την παιδεία του μέλλοντος. Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2000
    •  Freire Paulo-Shor Ira. Απελευθερωτική Παιδαγωγική-Διάλογοι για τη μετασχηματιστική εκπαίδευση, Αθήνα,Μεταίχμιο, 2011.

    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη

    • Hall Stuard, Gieben Bram. Η διαμόρφωση της νεοτερικότητας .Αθήνα. Σαββάλας.2003
    • Cummins Jim.Ταυτότητες υπό διαπραγμάτευση. Αθήνα.Gutenberg. 1999
    • Gardner Howard. Frames of mind.The theory of multiple intelligences .New York. Basic books, Inc.1985
    • Jenkins Richard.Κοινωνική Ταυτότητα.Αθήνα.Σαββάλας.2007.
    • Taylor Charles.Πολυπολιτισμικότητα. Αθήνα. Πόλις.1997.
    • Chomsky Noam.Εκπαίδευση χωρίς ελευθερία και κρίση. Αθήνα. Καστανιώτης.2000
    • Lyotard Jean Francois. Η μεταμοντέρνα κατάστασηΑθήνα. Γνώση.1988
    • Nietzsche Friedrich. Μαθήματα για την παιδεία.Αθήνα.Printa.1998.
    • Illich Ivan.Κοινωνία χωρίς σχολεία.Αθήνα.Νεφέλη. 1976.
    • Dewey John.Το σχολείο και η κοινωνία. Αθήνα, Γλάρος.1982.
    • Ταινίες: Η λευκή κορδέλα. Μίχαελ Χάνεκε. (σχόλιο στην μαύρη παιδαγωγική στη Γερμανία λίγο πριν τον Α’παγκόσμιο πόλεμο)