Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Ειδικά θέματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής Ι

    Διδάσκων: Επίκ. Καθηγητής Γεώργιος Σμύρης

    • Περιγραφή μαθήματος

      Κατά την διάρκεια του μαθήματος αναπτύσσονται ζητήματα που αφορούν στην νεοελληνική αρχιτεκτονική  σύμφωνα με την παρακάτω διάρθρωση:

       -          Εισαγωγή στο ιστορικό υπόβαθρο της ίδρυσης του Νεοελληνικού κράτους και την διαμόρφωση του περιβάλλοντος της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής.

      -          Τα πρότυπα, η παράδοση και οι επιρροές  στην νεοελληνική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα.

      -          Ιστορισμός και εκλεκτικισμός στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και ο πάνδημος κλασικισμός.

      -          Η αναγέννηση των ελληνικών πόλεων και ο Αθηναϊκός κλασικισμός.

      -          Πολεοδομία και αρχιτεκτονική στην απελεύθερη Ελλάδα.

      -          Η μετάβαση προς τον μοντερνισμό.

      -          Εκλεκτικισμός και συντηρητικές τάσεις στην Ελληνική αρχιτεκτονική. Η μεταβατική δεκαετία του 1910-20

      -          Η προσέγγιση της Ελληνικής  παράδοσης (Αριστοτέλης Ζάχος, Δημήτρης Πικιώνης)

      -          Μεσοπόλεμος. Έλληνες αρχιτέκτονες του μεσοπολέμου

      -          Κατοχή και ανοικοδόμηση

      -          Μεταπολεμικός εκσυγχρονισμός

      -          Σύγχρονες τάσεις στην Ελληνική αρχιτεκτονική

      -          Εισαγωγή στην «παραδοσιακή Αρχιτεκτονική» στην Ελλάδα (1)

      -          Εισαγωγή στην «παραδοσιακή Αρχιτεκτονική» στην Ελλάδα (2).

    • Μαθησιακοί στόχοι

      Στόχος του μαθήματος είναι η γνωριμία και εξοικείωση με την  νεοελληνική αρχιτεκτονική από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους έως σήμερα.. Η αρχιτεκτονική δημιουργία εξετάζεται στο πλαίσιο των κοινωνικών και πολιτικών δομών που χαρακτηρίζουν κάθε εποχή. Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στις διαδικασίες και τις παραμέτρους που σηματοδοτούν πολιτισμικές αλλαγές και στον τρόπο με τον οποίο αυτές καταγράφονται στην αρχιτεκτονική.

      Τα θέματα που εξετάζονται αφορούν στο σύνολο των αρχιτεκτονικών έργων σε μία προσπάθεια να αποκομίσει ο φοιτητής μια σφαιρική εικόνα του αρχιτεκτονικού πλούτου.

      Τρόπος διδασκαλίας: θεωρητικά μαθήματα με την προβολή διαφανειών και επισκέψεις κατά χώραν σε αρχιτεκτονικά σύνολα.

      Στο πλαίσιο του μαθήματος οι φοιτητές θα εκπονήσουν δύο μικρές εργασίες. Η πρώτη θεωρητική με θέμα ένα αρχιτεκτονική ενός μνημείου της επιλογής τους και δεύτερη σχεδιαστική με την σκαριφηματική απόδοση εκ του φυσικού λεπτομερειών ενός αρχιτεκτονικού έργου της νεοελληνική αρχιτεκτονικής.

    • Λέξεις κλειδιά

      Νεοκλασική αρχιτεκτονική, Αθηναϊκός κλασικισμός, Ιστορισμός, Εκλεκτικισμός, Μοντερνισμός, Μεσοπόλεμος, Ανοικοδόμηση, παραδοσιακή Αρχιτεκτονική. 

  • 1. Εισαγωγή στο ιστορικό υπόβαθρο της ίδρυσης του Νεοελληνικού κράτους και την διαμόρφωση του περιβάλλοντος της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το διεθνές πολιτικό- κοινωνικό  περιβάλλον και η ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Οι ιστορικές συνθήκες και η οργάνωση του κράτους. Η Αθήνα ως πρωτεύουσα του νέου κράτους, τα σχέδια των πόλεων, οι αρχιτέκτονες  και οι τεχνοτροπίες. Η νομοθεσία.

    Λέξεις κλειδιά: Νεοελληνικό κράτος, κλασικισμός, πολεοδομία, Αθήνα, Όθων.

  • 2. Τα πρότυπα, η παράδοση και οι επιρροές στην νεοελληνική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το διεθνές αρχιτεκτονικό περιβάλλον, Οι ευρωπαϊκές σχολές,  η επαναπροσέγγιση της  αρχαιότητας, η μετάλλαξη του κλασικού, η επιβολή του σχεδιασμού, η εισαγωγή του νεοκλασικού ιδιώματος αι οι τεχνοτροπίες. Η νομοθεσία.

    Λέξεις κλειδιά: Επιστροφή κλασικισμός, επαναστατική αρχιτεκτονική, ρομαντικός κλασικισμός, ιστορισμός, Καποδίστριας, σχέδια πόλεων.

  • 3. Ιστορισμός και εκλεκτικισμός στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και ο πάνδημος κλασικισμός

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η Αθηναϊκή τριλογία και τα δημόσια κτίρια στην πρωτεύουσα. Οι νέοι αρχιτέκτονες και η πολυφωνία των αρχιτεκτονικών ιδιωμάτων. Έργα Ελλήνων και ξένων αρχιτεκτόνων στην πρωτεύουσα και στο νεοσύστατο κράτος. Η σχέση τους με το ιστορικό υπόβαθρο.

    Λέξεις κλειδιά: Αθηναϊκή τριλογία, Ακαδημία, Πανεπιστήμιο, Χάνσεν, Μητρόπολη, ανάκτορα, Βουλή,  Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών, Τσίλερ.

  • 4. Η αναγέννηση των ελληνικών πόλεων και ο Αθηναϊκός κλασικισμός

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Σχέδια ελληνικών πόλεων και δημόσια κτίρια. Η σχέση των νέων σχεδίων με την παράδοση. Η επικράτηση του πάνδημου κλασικισμού, ο Αθηναϊκός κλασικισμός και τα πρότυπα σχέδια.

    Λέξεις κλειδιά: Τσίλερ, αθηναϊκός κλασικισμός, ιστορικός ρυθμός, σχεδια πόλεων.

  • 5. Πολεοδομία και αρχιτεκτονική στην απελεύθερη Ελλάδα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Διάγραμμα παραδειγμάτων για την πολεοδομική και αρχιτεκτονική εικόνα στην απελεύθερη Ελλάδα. Η εισαγωγή των πρότυπων σχεδίων στην διαμόρφωση των ιδιωτικών και δημόσιων αρχιτεκτονημάτων.

    Λέξεις κλειδιά: Καλίας, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα.

  • 6. Η μετάβαση προς τον μοντερνισμό

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Τα κέντρα υποδοχής των νέων ρευμάτων, art nouveau, art deco, ύστερος κλασικισμός, η επιρροή των ευρωπαϊκών ρευμάτων, ο εκλεκτικισμός.

    Λέξεις κλειδιά: Art –nouveau, art-deco, εκλεκτικισμός.

  • 7. Εκλεκτικισμός και συντηρητικές τάσεις στην Ελληνική αρχιτεκτονική. Η μεταβατική δεκαετία του 1910-20

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η επικράτηση του εκλεκτικισμού. Αθήνα – Θεσσαλονίκη.  Ο ύστερος κλασικισμός, το διεθνές περιβάλλον, Τσίλερ,  Νικολούδης, Κουρεμένος, Κυριακίδης. Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών, τα πολυώροφα κτίρια.

    Λέξεις κλειδιά: Τσίλερ, Νικολούδης, Κουρεμένος.

  • 8. Η προσέγγιση της Ελληνικής παράδοσης (Αριστοτέλης Ζάχος, Δημήτρης Πικιώνης)

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η αναγνώριση της ελληνικής παράδοσης, η βυζαντινή αρχιτεκτονική , το νέο λεξιλόγιο και ο ευρωπαϊκός μοντερνισμός, η «ελληνικότητα» στην αρχιτεκτονική. Ζάχος, Πικιώνης, Φωτιάδης, Ζουμπουλίδης.

    Λέξεις κλειδιά: Ελληνικότητα, Ζάχος, Πικιώνης, μοντερνισμός.

  • 9. Μεσοπολέμος. Έλληνες αρχιτέκτονες του μεσοπολέμου

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα του μεσοπολέμου. Οι εξελίξεις στη Ελλάδα. Τα καλλιτεχνικά ρεύματα. Η «ελληνικότητα», το μοντέρνο, τα σχολικά κτίρια, ιδιωτική αρχιτεκτονική. Επώνυμοι αρχιτέκτονες.

    Λέξεις κλειδιά: Μοντερνισμός, σχολικά κτίρια, Ζάχος, Κιτσίκης, Μητσάκης, Καραντινός, Μπόνης.

  • 10. Κατοχή και ανοικοδόμηση

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Το νέο κοινωνικό – πολιτικό και οικονομικό υπόβαθρο.  Η αδράνεια της κατοχής. Η  απελευθέρωση και η αναδιοργάνωση του κράτους, η ανοικοδόμηση τα τεχνικά προγράμματα, η ασάφεια και τα ρεύματα, η πολυκατοικία και τα πολεοδομικά σχέδια.

    Λέξεις κλειδιά: Ανοικοδόμηση, πολυκατοικία.

  • 11. Μεταπολεμικός εκσυγχρονισμός

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ο μεταπολεμικός εκσυγχρονισμός στην αρχιτεκτονική. Η πολυφωνία, τα δημόσια κτίρια, οι αρχιτεκτονικές τάσεις και ο ρόλος των αρχιτεκτονικών εκθέσεων και των διεθνών συνεδρίων αρχιτεκτονικής. Τα οικοδομικά προγράμματα (ΕΟΤ κτλ.)

    Λέξεις κλειδιά: Ξενία, αρχιτεκτονικές εκθέσεις, αρχιτεκτονικά συνέδρια.

  • 12. Σύγχρονες τάσεις στην Ελληνική αρχιτεκτονική

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Σύγχρονες τάσεις στην ελληνική αρχιτεκτονική. Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, η νομοθεσία, το κοινωνικό υπόβαθρο. Οι πόλεις και οι τάσεις. Η αρχιτεκτονική των επεμβάσεων σε ιστορικά κτίρια και αρχαιολογικούς χώρους. Τα μεγάλα έργα τα σύγχρονα δημόσια κτίρια.

    Λέξεις κλειδιά: Μεταμοντέρνο, ιστορικά κτίρια.

  • 13. Εισαγωγή στην «παραδοσιακή Αρχιτεκτονική» στην Ελλάδα (1)

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Διαγραμματική επισκόπηση των εννοιών, Αρχιτεκτονική παράδοση του Αιγαίου και του ηπειρωτικού χώρου. Η αρχιτεκτονική παράδοση της κατοικίας Η κατάταξη των τυπολογιών και παραδοσιακή τεχνική κατασκευής.

    Λέξεις κλειδιά: Παράδοση, κατοικία, Αιγαίο,  Μακεδονία, Ήπειρος, Πελοπόννησος.

  • 14. Εισαγωγή στην «παραδοσιακή Αρχιτεκτονική» στην Ελλάδα (2)

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η αρχιτεκτονική παράδοση της κατοικίας Η κατάταξη των τυπολογιών και παραδοσιακή τεχνική κατασκευής. Πύργοι – κατοικίες, αρχοντικά, η ύπαιθρος και το αστικό περιβάλλον.

    Λέξεις κλειδιά: Παράδοση, κατοικία, Αιγαίο, Μακεδονία, Ήπειρος, Πελοπόννησος, Αρχοντικά, Πύργοι.

  • Θέματα & Ασκήσεις

  • Βιβλιογραφία

    Προτεινόμενα συγγράμματα

    -          Μάνος Μπίρης, Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη, Νεοκλασική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Μέλισσα, Αθήνα 2000.

    -          Δημήτρης Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Μέλισσα, Αθήνα1984.

    -          Δημήτρης Φιλιππίδης, Μοντέρνα Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Μέλισσα, Αθήνα 2001

    -          Μάνος Μπίρης, Αθηναϊκή Αρχιτεκτονική 1875-1925, Μέλισσα, Αθήνα 1987

    -          Ανδρέας Γιακουμακάτος, Ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής, Νεφέλη, Αθήνα 2003.

    -          Ελένη Μπαστέα,   Αθήνα 1834-1896: Νεοκλασική πολεοδομία και ελληνική εθνική συνείδηση, Libro, Αθήνα 2008

    -          Ανδρέας Γιακουμακάτος, Στοιχεία για τη νεότερη ελληνική αρχιτεκτονική: Πάτροκλος Καραντινός, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003

    -          Δημήτρης Φιλιππίδης (επιμ.) Ελληνική Παραδοσιακή αρχιτεκτονική (τομ. 1,2,3,4,5,6,7,8,) Μέλισσα, Αθήνα 2000

    -          Κωνσταντίνος Στ. Παπαϊωάνου, Το ελληνικό παραδοσιακό σπίτι, Πανεπιστ. Εκδόσεις Ε.Μ.Π., Αθήνα 2003.