Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Η Τέχνη της αναγέννησης - Μανιερισμός

    Διδάσκουσα: Επίκουρη Καθηγήτρια Βικτώρια Φερεντίνου

    1

    2


    • Περιγραφή μαθήματος

      Στόχος του μαθήματος είναι η γνωριμία και εξοικείωση των φοιτητών με την καλλιτεχνική δημιουργία (αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική) από το 14ο έως το 16ο αιώνα στην Ιταλία και τη Βόρεια Ευρώπη. Οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με την ιστορία της τέχνης αλλά και την κοινωνική, πολιτική και οικονομική ιστορία της περιόδου της Αναγέννησης, προκειμένου να καταστεί δυνατή η κατανόηση των συνθηκών και των ζυμώσεων που συνέβαλαν στη διαμόρφωσης της αναγεννησιακής τέχνης.


    • Μαθησιακοί στόχοι

      Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:

      α. κατανοεί τους όρους και τις βασικές έννοιες της ιστορίας της τέχνης της Αναγέννησης 

      β. αναγνωρίζει και περιγράφει τα σημαντικότερα εικαστικά έργα της περιόδου

      γ. αναλύει κριτικά την τέχνη της εποχής χρησιμοποιώντας επιστημονικά εργαλεία ανάλυσης

      δ. αξιολογεί την τέχνη στα ιστορικά συμφραζόμενά της κατανοώντας τις ιδιαίτερες συνθήκες διαμόρφωσης της τέχνης κατά περίπτωση

      ε. έχει συνολική άποψη για την ιστοριογραφία της τέχνης της Αναγέννησης

    • Λέξεις κλειδιά

      Τέχνη της Αναγέννησης στην Ιταλία, Μανιερισμός στην Ιταλία, ανθρωπισμός, τέχνη και επιστήμη, τέχνη και αρχαιότητα, θεωρία της τέχνης, Αναγέννηση στο Βορρά, Μανιερισμός στο Βορρά.

  • 1. Εισαγωγή στην τέχνη της Αναγέννησης

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: H Τέχνη της Αναγέννησης-Μανιερισμός : Επεξήγηση των βασικών εννοιών της ιστορίας της τέχνης της Αναγέννησης, επισκόπηση της κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής ιστορίας της Ευρώπης (14ος-16ος αιώνας), διάκριση περιόδων, η ιστοριογραφία της αναγεννησιακής τέχνης.

    Λέξεις κλειδιά: Πρωτοαναγέννηση, πρώιμη αναγέννηση, κλασική ή ώριμη αναγέννηση, μανιερισμός, Τζόρτζιο Βαζάρι, κλασική αναβίωση.

  • 2. Η τέχνη της Πρωτοαναγέννησης στην Ιταλία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ο 14ος αιώνας στην Ιταλία και την Ευρώπη. Το Δυτικό Σχίσμα και οι συνέπειές του. Η διαμόρφωση της πόλης-κράτους στην Ιταλία. Η τέχνη του Giotto. Η Σχολή της Σιένας. Το διεθνές γοτθικό στυλ.

    Λέξεις κλειδιά: Δυτικό Σχίσμα, Πρωτοαναγέννηση, Giotto, Duccio, Simone Martini, Gentile da Fabriano, Lorenzo Monaco, Antonio Pisanelo.


  • 3. Η τέχνη της Πρώιμης Αναγέννησης στην Ιταλία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η Φλωρεντία και η Ρώμη τον 15ο αιώνα. Ο νέος ρόλος των καλλιτεχνών και οι συντεχνίες. Η επινόηση της προοπτικής. Οι εξελίξεις στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και την ζωγραφική: Επιλεγμένα παραδείγματα. Τέχνη και αρχαιότητα. Τέχνη και Θεωρία. Ο κύκλος των Μεδίκων.

    Λέξεις κλειδιά: Filippo Brunelleschi, Leon Battista Alberti, Masolino, Masaccio, Fra Filippo Lippi, Fra Angelico, Domenico Veneziano, Andrea del Castagno, Paolo Uccello, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Sandro Botticelli, Lorenzo Ghiberti, Donatello, Andrea del Verrocchio.

  • 4. Η τέχνη της Κλασικής ή ‘Ωριμης Αναγέννησης στην Ιταλία: Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Μιχαήλ Άγγελος και Ραφαήλ

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η τέχνη της κλασικής Αναγέννησης.: Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Ζωγραφική στη Ρώμη και τη Φλωρεντία. Η σχέση Παπικής Εκκλησίας και τέχνης. Οι Πάπες ως μαικήνες των τεχνών. Οι περιπτώσεις των Leonardo da Vinci, Raffaello Sanzio και Michelangelo Buonarroti.

    Λέξεις κλειδιά: Κλασική ή ώριμη Αναγέννηση, Leonardo da Vinci, Raffaello Sanzio, Michelangelo Buonarroti, Παπικό κράτος και τέχνη, τέχνη και αρχαιότητα.

  • 5. Η τέχνη της Κλασικής ή ‘Ωριμης Αναγέννησης στην Ιταλία: Η Βενετσιάνικη Σχολή

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η Αναγέννηση στη Βόρειο Ιταλία. Η περίπτωση της Βενετσιάνικης Σχολής. Η παραγωγή των Bellini, Giorgione, Tiziano. Σύγκριση της «Βενετσιάνικης» Αναγέννησης και της Αναγέννησης στη Φλωρεντία και τη Ρώμη.

    Λέξεις κλειδιά: Βενετσιάνικη Σχολή, Αναγέννηση στη Βόρειο Ιταλία, Giorgione, Tiziano.

  • 6. Η τέχνης της Αναγέννησης στις Βόρειες Χώρες

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η τέχνη των χωρών βορείως των Άλπεων από το 14ο έως τις αρχές του 16ου αιώνα. Η ελαιογραφία, η ξυλογραφία, η χαλκογραφία και η τυπογραφία. Η Μεταρρύθμιση του Λούθηρου και ο Προτεσταντισμός στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Παραδείγματα από το έργο καλλιτεχνών της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών.

    Λέξεις κλειδιά: Robert Cambin, Jan van Eyck, Peter Christus, Rogier van der Weyden, Hugo van der Goes, Stefan Lochner, Albrecht Dürer, Matthias Grünewald, Lucas Cranach, Hieronymus Bosch.

  • 7. Η τέχνη του Μανιερισμού στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Επεξήγηση και ιστορία του όρου «Μανιερισμός’. Τα προβλήματα της ιστοριογραφίας του Μανιερισμού. Ο Μανιερισμός στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τη ζωγραφική στην Ιταλία. Μανιεριστικές εξελίξεις στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η περίπτωση του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.

    Λέξεις κλειδιά: Μανιερισμός, β΄μισό 16ου αιώνα, Andrea Palladio, Giovanni da Bologna, Pontormo, Rosso Fiorentino, Bronzino, Salviati, Giulio Romano, Correggio, Parmigianino, Tintoretto, Veronese, Δομήνικος Θεοτοκόπουλος,, Giuseppe Arcimboldo, Hans Holbein ο Νεότερος, Pieter Bruegel ο Πρεσβύτερος.

  • Βιβλιογραφία

    Προτεινόμενα συγγράμματα

    •          Λαμπράκη-Πλάκα, Μαρίνα, Ιταλική Αναγέννηση: Τέχνη και Κοινωνία, Αθήνα: Καστανιώτης, 2004.
    •          Turner, Richard A., Η Αναγέννηση στη Φλωρεντία: Η Γένεση μιας Νέας Τέχνης, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2011.
    •          Χαραλαμπίδης, Άλκης, Η Ιταλική Αναγέννηση: Αρχιτεκτονική, Γλυπτική, Ζωγραφική, Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2014


          

     

    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη

     

    ·         Ackerman, J. S.. (εκδ), Distance Points: Essays in Theory and Renaissance Art and Architecture, Cambridge: MIT Press, 1994.

    ·         Bambach, C., Drawing and Paitning in the Italian Renaissance Workshop: Theory and Practice 1300-1600, Cambridge: Cambridge University Press, 1999.

    ·         Baxandall, M., Giotto and The Orators, Oxford: Clarendon Press, 1971.

    ·         Baxandall, M., Painting and Experience in Fifteenth Century Italy, Oxford: Clarendon Press, 1972.

    ·         Bohn, B. και Saslow, J.M., A Companion to Renaissance and Baroque Art, Hoboken: Wiley-Blackwell, 2013.

    ·         Brown, D. A. και Ferino-Pagden, S. (εκδ.), Bernini, Giorgione, Titian and the Renaissance of Venetian Painting, New Haven: Yale University Press 2006.

    ·         Campbell, S. και Cole, M., A New History of Italian Renaissance Art, London: Thames and Hudson, 2012.

    ·         Cennino d’ Andrea Cennini, The Craftsman’s Handbook, transl. D.V.Thompson, New York: Dover Publications, 1960.

    ·         Chambers, D.S., Patrons and Artists in the Italian Renaissance, London: MacMillan, 1970.

    ·         Edgerton, S.Y., The Renaissance Rediscovery of Linear Perspective, New York: Harper and Row, 1975.

    ·         Fermor, S., “Botticelli and the Medici” στο The Early Medici and their Artists, East Sussex: Birkbeck College, University of London, 1995.

    ·         Freedberd, S.F., Painting of the High Renaissance in Rome and Florence, New York: Harper and Row, 1972.

    ·         Frommel, Ch. L., The Architecture of the Italian Renaissance, London: Thames and Hudson, 2007.

    ·         Gombrich, E. H., “Botticelli’s Mythologies: A Study on the Neoplatonic Style”, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, VIII (1945): 7-60.

    ·         Hauser, A., Mannerism: The Crisis of the Renaissance and the Origin of Modern Art, London: Routledge and Kegan and Paul, 1965.

    ·         Holmes, G., Art and Politics in Renaissance Italy, Oxford: Oxford University Press, 1995.

    ·         Kemp, M. (εκδ.), Leonardo on Painting, New Haven and London: Yale University Press, 1990.

    ·         Kempers, B., Painting, Power and Patronage: The Rise of the Professional Artist in Renaissance Italy, London: Penguin Books, 1993.

    ·         Murray, L., The High Renaissance and Mannerism: Italy, the North and Spain, 1500-1600, London: Thames and Hudson, 1977.

    ·         Panofsky, E., Renaissance and Renascenes in Western Art, Stockholm: Almqvist and Wiksells, 1960.

    ·         Partner, P., Renaissance Rome, 1500-1559, Berkeley, Los Angeles and London: University of California Press, 1976.

    ·         Pope-Hennessy, J., Italian High Renaissance and Baroque Sculpture, London : Phaidon Press, 1970.

    ·         Puttfarken, T., The Discovery of Pictorial Composition: Theories of Visual Order in Painting, 1400-1800, New Haven, CT: Yale University Press, 2000.

    ·         Puttfarken, T., Titian & Tragic Painting: Aristotle's Poetics and the Rise of the Modern Artist, New Haven, CT: Yale University Press, 2005.

    ·         Richter, I. (εκδ.), The Notebooks of Leonardo da Vinci, Oxford: Oxford University Press, 1998.

    ·         Sohm, Ph., The Artist Grows Old: The Aging of Art and Artists in Italy, New Haven and London: Yale University Press, 2007.

    ·         Welch, E., Art in Renaissance Italy 1350-1500, Oxford: Oxford University Press, 2000.
    Αλμπέρτι, Λ. Μ., Περί Ζωγραφικής, εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη, 1994.

    ·         Βαζάρι, Τζ., Καλλιτέχνες της Αναγέννησης, επιμέλεια και εισαγωγή Στέλιος Λυδάκης, Αθήνα: Κανάκης, 1995.

    ·         Μάρεϋ, Λ. και Μάρεϋ Π., Η τέχνης της Αναγέννησης, Υποδομή: Αθήνα 1995

    ·         Λαμπράκη-Πλάκα, Μ., Οι Πραγματείες περί Ζωγραφικής, Αλμπέρτι και Λεονάρντο, Ηράκλειο: Βικελαία Βιβλιοθήκη, 1988.

    ·         Λυδάκης, Σ., Giorgio Vasari: Καλλιτέχνες της Αναγέννησης, Αθήνα: Κανάκη, 1995.

    ·         Λυδάκης, Σ., Αρχαία Ελληνική Ζωγραφική  και οι απηχήσεις τους στους νεότερους χρόνους, Αθήνα : Μέλισσα, 2002.

    ·         Πρεβελάκης, Π., Αρχαία Θέματα στην Ιταλική Ζωγραφική της Αναγέννησης, Αθήνα: Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, 1975.

    ·         Χάουζερ, Α., Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης, τομ. 2, Αθήνα: Κάλβος, 1984, 10-180

    ·          Χρήστου, Χρ., Η Ιταλική Ζωγραφική του 14ου και 15ου αιώνα, Θεσσαλονίκη: Βάνιας, 1970.

    ·          Χρήστου, Χρ., Η Ιταλική Ζωγραφική κατά τον 16ο αιώνα, Θεσσαλονίκη: Βάνιας, 1991

     

    Διαδικτυακές πηγές:

     

    http://italianrenaissanceresources.com/

     

    http://www.uffizi.firenze.it/en/archivi/index.php

     

    http://www.medici.org/

     

    http://www.universalleonardo.org/

     

    http://guides.library.ucla.edu/c.php?g=180493&p=1186307

     

    http://www.rensoc.org.uk/links/online