Περιγραφή θέματος

  • Γενικά

    Μεθοδολογικές προσεγγίσεις στην ψυχολογική έρευνα

    Διδάσκουσα: Επίκ. Καθηγήτρια Ελένη Ζιώρη

    1



    • Περιγραφή μαθήματος

      Στο πλαίσιο του μαθήματος «Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις στην Ψυχολογική Έρευνα» αναπτύσσονται οι βασικοί τρόποι μελέτης της ανθρώπινης ανάπτυξης, νόησης και συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζονται αναλυτικά τα βασικά σχέδια έρευνας (περιγραφική, συσχετιστική και πειραματική) και τα μεθοδολογικά εργαλεία που έχει στη διάθεσή του ο ψυχολόγος που διεξάγει έρευνα στους διαφορετικούς κλάδους ψυχολογίας. Επίσης, το μάθημα καλύπτει τις βασικές αρχές δεοντολογίας στην ψυχολογική έρευνα, και εξοικειώνει τους φοιτητές με τους κανόνες συγγραφής και παρουσίασης μιας επιστημονικής έρευνας σε ειδικευμένο και μη ειδικευμένο κοινό.

    • Μαθησιακοί στόχοι

      Οι φοιτητές μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του συγκεκριμένου μαθήματος θα έχουν αποκτήσει: 

      • βασικές γνώσεις των μεθοδολογικών εργαλείων που χρησιμοποιούνται από τους διαφορετικούς κλάδους της Ψυχολογίας,

      • βασικές γνώσεις κατανόησης, αξιολόγησης και κριτικής θεώρησης εμπειρικών και θεωρητικών δεδομένων από το χώρο της Ψυχολογίας και τον ευρύτερο χώρο των Κοινωνικών Επιστημών.

      • την ικανότητα συνεργασίας με τους συμφοιτητές τους για να παρουσιάσουν ένα σχέδιο έρευνας από οποιοδήποτε πεδίο της Ψυχολογίας

      • την ικανότητα να πραγματοποιούν διεθνή βιβλιογραφική ανασκόπηση κάνοντας χρήση των βιβλιοθηκών του πανεπιστημίου και πηγών του διαδικτύου

      • δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και κριτικής σκέψης

      • την ικανότητα να εργάζονται ανεξάρτητα ή σε ομάδες και 

      • την ικανότητα να επικοινωνούν τη δουλειά τους σε κοινό

      • τις δεξιότητες απόκτησης γνώσεων, που τους χρειάζονται για να συνεχίσουν σε περαιτέρω σπουδές, με μεγάλο βαθμό αυτονομίας.

    • Λέξεις κλειδιά

      Μεθοδολογία έρευνας, περιγραφική έρευνα, συσχέτιση, πειραματικά σχέδια, δειγματοληψία, εγκυρότητα, αξιοπιστία.

  • 1. Εισαγωγή στα σχέδια έρευνας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Εισαγωγή στην ψυχολογική έρευνα, διάκριση μεταξύ βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, η χρησιμότητα της μελέτης των μεθόδων έρευνας, σχέδια έρευνας (περιγραφική, συσχετιστική και πειραματική έρευνα), είδη περιγραφικής έρευνας, διάκριση μεταξύ ποιοτικής και ποσοτικής περιγραφικής έρευνας, αξιολόγηση της περιγραφικής έρευνας, αξιολόγηση της συσχετιστικής έρευνας, βασικά είδη πειραματικής έρευνας, αξιολόγηση της πειραματικής έρευνας.

    Λέξεις κλειδιά: Σχέδια έρευνας, περιγραφική έρευνα, συσχέτιση, πείραμα, βασική έρευνα, εφαρμοσμένη έρευνα.

  • 2. Ερευνητική υπόθεση και δειγματοληψία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Στάδια ανάπτυξης της ερευνητικής υπόθεσης, η διάκριση μεταξύ μηδενικής και εναλλακτικής υπόθεσης, τρόποι βιβλιογραφικής ανασκόπησης, πηγές βιβλιογραφίας, έλεγχος υποθέσεων. Δειγματοληψία: Τεχνικές λήψης αντιπροσωπευτικών δειγμάτων.

    Λέξεις κλειδιά: Ερευνητική υπόθεση, μηδενική υπόθεση, εναλλακτική υπόθεση, δειγματοληψία, τυχαίο δείγμα.

  • 3. Μέτρηση

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Κλίμακες μέτρησης (η κατηγορική ή ονομαστική, η ιεραρχική ή τακτική, η κλίμακα διαστημάτων και η αναλογική κλίμακα), σφάλματα μέτρησης (τυχαίο και συστηματικό σφάλμα μέτρησης) και η επίδρασή τους στα εργαλεία μέτρησης.

    Λέξεις κλειδιά: Μέτρηση, κλίμακες, τυχαίο σφάλμα, συστηματικό σφάλμα.

  • 4. Εγκυρότητα και αξιοπιστία

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Είδη εγκυρότητας, τρόποι ελέγχου της αξιοπιστίας, γενικές οδηγίες για τη δημιουργία έγκυρων και αξιόπιστων μετρήσεων, σύγκριση αξιοπιστίας και εγκυρότητας.

    Λέξεις κλειδιά: Εγκυρότητα, αξιοπιστία, Cronbach’s alpha, Pearson’s r, συντελεστής Κappa.

  • 5. Δεοντολογία στην ψυχολογική έρευνα

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Κανόνες δεοντολογίας κατά τη διεξαγωγή έρευνας στην ψυχολογία, αποφυγή λογοκλοπής, γενικές οδηγίες για σωστή παράφραση, γενικές οδηγίες για σωστή χρήση αυτούσιας παράθεσης χωρίου εντός εισαγωγικών.

    Λέξεις κλειδιά: Δεοντολογία, συγκατάθεση, εχεμύθεια, εξαπάτηση, λογοκλοπή.

  • 6. Ερωτηματολόγιο και συνέντευξη

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Βασικά στάδια εκτέλεσης έρευνας με ερωτηματολόγιο, είδη πληροφοριών που συλλέγονται με τα ερωτηματολόγια, στόχοι που πρέπει να πληρούνται κατά την κατασκευή ερωτήσεων, είδη ερωτήσεων ως προς τη μορφή τους, γενικές οδηγίες για την κατασκευή ερωτήσεων, τρόποι που συμβάλλουν στην αύξηση του ποσοστού ανταπόκρισης, είδη συνέντευξης, εγκυρότητα και αξιοπιστία των δεδομένων της συνέντευξης, ανάλυση των δεδομένων των συνεντεύξεων.

    Λέξεις κλειδιά: Ερωτηματολόγιο, κλειστές ερωτήσεις, ανοιχτές ερωτήσεις, συνέντευξη, ανάλυση περιεχομένου. 

  • 7. Σχεδιασμός και διεξαγωγή εργαστηριακών πειραμάτων

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Επιλογή και χειρισμός της ανεξάρτητης μεταβλητής, επιλογή των επιπέδων της ανεξάρτητης μεταβλητής, τρόποι ελέγχου της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας στο πείραμα, έλεγχος χαρακτηριστικών που μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων, επιλογή της εξαρτημένης μεταβλητής, επιδράσεις σειράς (order effects) και τρόποι ελέγχου τους, είδη πειραματικών σχεδίων, σχέδια μονής κατεύθυνσης, παραγοντικά σχέδια, πειραματικά σχέδια μεταξύ συμμετεχόντων, πειραματικά σχέδια επαναληπτικών μετρήσεων, μικτά πειραματικά σχέδια, οιονεί πειράματα (quasi experiments), βασικές επιδράσεις, αλληλεπιδράσεις απλές επιδράσεις.

    Λέξεις κλειδιά: Πείραμα, ανεξάρτητη μεταβλητή, εξαρτημένη μεταβλητή, παραγοντικά σχέδια, πειραματική ομάδα, ομάδα ελέγχου, ανεξάρτητες ομάδες, επαναληπτικές μετρήσεις.

  • 8. Συγγραφή επιστημονικής έρευνας

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Αναλυτική παρουσίαση της δομής, των επιμέρους ενοτήτων, καθώς και του τρόπου συγγραφής μιας επιστημονικής έρευνας στο χώρο της ψυχολογίας.

    Λέξεις κλειδιά: Συγγραφή έρευνας, περίληψη εισαγωγή, μεθοδολογία, αποτελέσματα, συζήτηση, βιβλιογραφία, παραρτήματα, γραμματοσειρά.

  • Βιβλιογραφία

    Προτεινόμενα συγγράμματα

    • Babbie, E. (2011). Εισαγωγή στην Κοινωνική Έρευνα. Αθήνα: Κριτική

    • Bell, J. (1997). Μεθοδολογικός σχεδιασμός παιδαγωγικής και κοινωνικής έρευνας: Οδηγός για φοιτητές και υποψήφιους διδάκτορες. Αθήνα: Gutenberg.

    • Christensen, L. B. (2007). Η Πειραματική Μέθοδος στην Επιστημονική Έρευνα. Αθήνα: Παπαζήσης.

    • Cohen, L. & Manion, L. (1997). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας. Αθήνα: Μεταίχμιο.

    • Javeau, C. (1996). Έρευνα με ερωτηματολόγιο. Το εγχειρίδιο του Καλού Ερευνητή. Αθήνα: Gutenberg.

    • MacRae, S. (1994). Μοντέλα και μέθοδοι για τις επιστήμες της συμπεριφοράς. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

    • Robson, C. (2007). Η Έρευνα του Πραγματικού Κόσμου. Αθήνα: Gutenberg.

    • Wadeley, A. (1995). Δεοντολογία της έρευνας και πρακτικής στην ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

    • Willig, C., Τσέλιου Ε., & Αυγήτα, Ε. (2015). Ποιοτικές Μέθοδοι Έρευνας στην Ψυχολογία: Εισαγωγή. Αθήνα: Gutenberg.

    • Θεοφυλίδης, Χ. (2013). Η συγγραφή επιστημονικής εργασίας. Από τη θεωρία στην πράξη. Αθήνα: Τυπωθήτω. 

    • Σίμος, Π. & Κομίλη, Α. (2003). Μέθοδοι Έρευνας στην Ψυχολογία και τη Γνωστική Νευροεπιστήμη. Αθήνα: Παπαζήσης.

    • Φίλιας, Β. (Επιμ.) (1997). Εισαγωγή στη μεθοδολογία και στις τεχνικές των κοινωνικών ερευνών. Αθήνα: Gutenberg.

    • Ψαρρού, Μ.Κ. & Ζαφειρόπουλος, Κ. (2001). Επιστημονική έρευνα: Θεωρία και εφαρμογές στις κοινωνικές επιστήμες. Αθήνα: Τυπωθήτω.


    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη

    • Breakwell, G. M., Smith, J. A., & Wright, D. B., (eds.) (2012). Research Methods in Psychology (4th ed.). London, U. K.: Sage.

    • Coolican, H. (2014). Research Methods and Statistics in Psychology (6th ed.). Psychology Press.

    • Goodwin, J.C. (2004). Research in Psychology: Methods and Design. John Wiley & Sons.

    • Shaughnessy, J., Zechmeister, E., & Zechmeister, J. (2014). Research Methods in Psychology. McGraw-Hill Education.

    • Stangor, C. (2004). Research Methods for the Behavioral Sciences, 2nd ed. Boston: Houghton Mifflin.