Topic outline

  • General

    Κινούμενο σχέδιο

    Διδάσκων: Επίκουρος Καθηγητής Βασίλης Πασχάλης

    1

    • Περιγραφή μαθήματος

      Εισαγωγή στην έννοια της «εμψύχωσης» (animation), που συνιστά και το νοηματικό κέντρο του κινουμένου σχεδίου. Προ-ιστορία και πρωτο-ιστορία του κινουμένου σχεδίου, από τα πλέον στοιχειώδη παιχνίδια εκμαίευσης του μετεικάσματος έως τις προ-κινηματογραφικές «μηχανές»: «ζωοτρόπιο», «πραξινοσκόπιο», «θαυματοσκόπιο», κ.λπ. Στην εισαγωγή αυτή σημαντική θέση δίνεται στην παρουσίαση των μειζόνων δημιουργών του χώρου. Η έννοια της «κίνησης’, και η ένταξή της στο πλαίσιο των εικαστικών τεχνών, και η αποτύπωσή τους στο κινούμενο σχέδιο: μέθοδοι σήμανσης και ανάλυσης της εν χρόνω μεταβολής. Το υπόδειγμα της βάδισης και οι μετασχηματισμοί του. Τα μείζονα κλασικά φωτογραφικά εγχειρήματα καταγραφών της κίνησης (Murrey, Muybridge), και η επιρροή τους στο κινούμενο σχέδιο. Συμβατικοί και μη (μέσω πλαστελίνης, ρινισμάτων, αρθρωτής κούκλας, κηλίδων μελανιού, κομμένων χαρτιών, pixilation, κ.α.) τρόποι δημιουργίας animation, και η ανάδυση του πειραματικού κινουμένου σχεδίου. Η δημιουργία των πρώτων ταινιών κινουμένου σχεδίου. Tα μεγάλα studio και το φαινόμενο Disney. Εθνικές σχολές, και η μόνιμη διάσταση ανάμεσα στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας και στο κινούμενο σχέδιο των «δημιουργών».

    • Μαθησιακοί στόχοι

      Στόχος του μαθήματος είναι μια εντατική εισαγωγή στον αναπτυσσόμενο κλάδο της animation, η εξοικείωσή των φοιτητών με το έργο των μειζόνων δημιουργών του πεδίου καθώς και με τη θεωρητική προσέγγιση του αντικειμένου. Στους επιδιωκόμενους στόχους περιλαμβάνονται και η κατανόηση των «αρχών λειτουργίας» του κινουμένου σχεδίου μέσω των θεμελιωδών στοιχείων που αφορούν την απόδοση της κίνησης, και η ανάλυση του φαινομένου της βαδίσεως, ως βασικού πυρήνα της. Στους απώτερους στόχους περιλαμβάνονται τα κίνητρα για περαιτέρω μελέτη και η διάθεση για δημιουργία σύντομων έργων animation, που θα συνοδεύεται από την επίγνωση των αντικειμενικών δυνατοτήτων και την εύλογη διαχείρισή τους.

    • Λέξεις κλειδιά

      Εμψύχωση, κινουμένο σχέδιο, προ-ιστορία, πρωτο-ιστορία, προ-κινηματογραφικές «μηχανές», «ζωοτρόπιο», «πραξινοσκόπιο», «θαυματοσκόπιο», μέθοδοι σήμανσης, φωτογραφικά εγχειρήματα, τρόποι δημιουργίας animation, ανάδυση πειραματικού κινουμένου σχεδίου.

  • 1. Περί εμψυχώσεως (animation)

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Ο όρος animation, που συνιστά και το νοηματικό κέντρο του κινουμένου σχεδίου, είναι ιδιαίτερα φορτισμένος σημασιολογικά καθώς ενέχει συνδηλώσεις που σχετίζονται με την εμφύσηση ζωής/ ψυχής (anima). Παρότι η παραδοσιακή μορφή της αφορά την απόδοση κίνησης σε σχέδιο (εξ ου και ο τυπικός όρος μέσω του οποίου δηλώνεται το  πεδίο), οι επεκτεταμένες  εκδοχές της εμψυχώνουν ποικιλία μορφών και υλικών: πλαστελίνη, αρθρωτές κούκλες, σταγόνες μελανιού, ρινί- σματα μετάλλων, κρυστάλλους αλάτων, κόκκους άμμου, ξακρισμένα χαρτιά (cut outs), προ-κινημα τογραφημένο υλικό (pixilation), αλλά και «άϋλες» ψηφιακές οντότητες.  Η εμψύχωση βασίζεται στην τεχνητή εκμαίευση ψευδαισθήσεως κινήσεως και  σχετίζεται με την φυσιολογική λειτουργία του «μετεικάσματος». Αναλύονται οι πολλαπλές μέθοδοι και οι συνεισφορά τεχνουργημάτων και απλών μηχανών (ζωοτρόπιο, φενακιστισκόπιο, ζωοτρόπιο) στην ανάλυση της κίνησης στην animation.

    Λέξεις κλειδιά: Animation, forms of, methods of, after-image, zoetrope, thaumatotrope, fenakistoscope, flip books.

  • 2. Περί (ζώων) κινήσεως

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Στο πεδίο των εικαστικών, η κίνηση συνιστούσε δυσεπίλυτο πρόβλημα, του οποίου η γνώση  εμπλουτίσθηκε σημαντικά από τη διενέργεια συστηματικών μελετών που ανέλαβαν  ερευνητές φωτογράφοι (Edward Muybridge, Jules Murrey). Οι animators σταδιακά παρέλαβαν την αποθησαυρισμένη γνώση και, σε κάποιες περιπτώσεις, την επεξέτειναν. Αναλύονται οι κατευθυντήριες γραμμές αναλύσεως της κίνησης στο κινούμενο σχέδιο, και διερευνάται το σύνθετο υπόδειγμα της βαδίσεως.

    Λέξεις κλειδιά: Movemt analysis, gait analysis, photographic analysis of movement.

  • 3. «Mainstream animation»: «επτάλεπτες ταινίες» & έργα μεγάλου μήκους

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Υπό τη μείζονα επιρροή του Windsor McCay και τη συνεισφορά άλλων δημιουργών, το  κινούμενο σχέδιο υπερέβη τα όρια του τεχνολογικού  παράδοξου, ενηλικιώ θηκε θεματικά και υφολογικά και άρχισε να κινεί εμπορικές βλέψεις που εν τέλει το ενέταξαν ως καθορισμένο κινηματογραφικό υποείδος, διασκεδαστικού, πρωτί στως, χαρακτήρα. Η εκρηκτική ανάπτυξη του τομέα προκάλεσε μετασχηματισμούς στον τρόπο δημιουργίας των ταινιών και εν τέλει την εμφάνιση μεγάλων studio από τα οποία η εταιρεία Disney (υπεύθυνη για την εισαγωγή του ήχου και την πρώτη ταινία μεγάλου μήκους στο κινούμενο σχέδιο) αποδείχθηκε η ισχυρότερη και διαρκέστερη.

    Λέξεις κλειδιά: Seven minutes animated film, feature animated film.

  • 4. Animatrix Mundi: τo κινούμενο σχέδιο τω δημιουργών και των «πειραματιστών».

    Περιγραφή θεματικής ενότητας: Η οργανωμένη και με συγκροτημένες εμπορικές επιδιώξεις παραγωγή  ήταν αδύνατον να καλύψει το σύνολο των ταινιών που θα παράγονταν με κριτήρια πρωτίστως καλλιτεχνικά, παρότι η διάσταση δεν είχε κατ’ ανάγκην μανιχαϊκό χαρακτήρα, καθώς αρκετές ταινίες της πρώτης κατηγορίας δεν ήσαν άμοιρες αισθητικών αναζητήσεων. Ωστόσο, ο χώρος στον οποίο οι δημιουργοί είχαν τον καθοριστικό λόγο συγκροτήθηκε σχεδόν εξαρχής, και συνέχισε να αναπτύσσεται, τροφοδοτώντας τον χώρο του πολιτισμού με έργα από κάθε άποψη αξιοσημείωτα.

    Λέξεις κλειδιά: Auter animation, experimental animation.

  • Βιβλιογραφία

    Στο μάθημα διανέμεται το βιβλίο του Γιάννη Βασιλειάδη, Κινούμενο σχέδιο.

    Επιπλέον, μέρος του διδασκομένου  υλικού  προέρχεται από την υπό έκδοση μονογραφία του διδάσκοντος, "Μικρά φυσικά του κινουμένου σχεδίου: σημειώσεις για τη φυσική ιστορία των cartoon".

    Επιπλέον συνιστώμενη βιβλιογραφία και υλικό προς μελέτη

    • Amidi, Amid, Cartoon Modern, Style and Design in Fifties Animation, San Francisco: Chronicle, 2006.
    • Anima Mundi, επιμ.: Julius Wiedermann, Animation Now!, Κολωνία: Taschen, 2004.
    • Barrier, Michael, Hollywood Cartoons: American Animation in its Golden Age, Νέα Υόρκη: Ojford University Press, 2003.
    • Beck, Jerry, Friedwald, Will, Warner Bros’s Animation Art: the Characters, the Creators, the Limited Editions, Νέα Υόρκη: Hugh Lauter Levin, 1997.
    • Beckerman, Howard, Animation: the Whole Story, Νέα Υόρκη: Watson-Guptill, 2001.
    • Bell, Elizabeth, Haas, Lynda & Shells, Laura (επιμ.), From Mouse to Mermaid, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 1995.
    • Bendazzi, Giannalberto, One Hundred Years of Cinema Animation, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 1994.
    • Bettelheim, Bruno, The Uses of Enchatment, Νέα Υόρκη: Knopf, 1976.
    • Bukatman, Scott, The Poetics of Slumberland, Berkeley, CA: University of California Press, 2012.
    • Canemaker, John, Windsor McCay: His Life and Art, Νέα Υόρκη: Abbeville Press, 1990.
    • Furniss, Maureen, Art in Motion: Animation Aesthetics, Σίδνεϋ & New Barnett: John Libbey, 1998.
    • Grabar, Sheila, Animation, a Handy Guide: from Pastels to Pixels, Λονδίνο: Α & C Black, 2004.
    • Grafton, Donald, Before Mickey: The Animated Film: 1898-1928, Σικάγο & Λονδίνο: The University of Chicago Press, 1993.
    • Grant, John, Encyclopedia of Walt Disney Animated Cartoons, Νέα Υόρκη:  Hyperion1998.
    • Herbert, Stephen (επιμ.), A History of Early Film, Λονδίνο & Νέα Υόρκη: Routledge, 2000.
    • Hayward, Stan, Scriptwriting for Animation, Λονδίνο & Νέα Υόρκη: Focal Press, 1977.
    • Kerlow, I. V. The Art of 3D Computer Animation and Effects, Νέ Υόρκη: John Willey & Sons, 2003.
    • Maltin, Leonard, Of Mice and Magic; a History of American Animated Cartoons, Νέα Υόρκη: McGraw-Hill, 1995
    • Peary, Danny & Peary, Gerald (επιμ.), The American Animated Cartoon: a Critical Anthology, Νέα Υόρκη: E. P. Dutton, 1980.
    • Selby, Andrew, Animation in Process, Λονδίνο: Laurence King, 2009.
    • Smoodin, Eric,  Animating Culture: Hollywood Cartoons of Sound Era,  Οξφόρδη: Oxford University Press, 1993.
    • Thomas, Frank & Johnston Willie, Disney Animation: the Illusion of Life, Νέα Υόρκη:  Abbeville Press, 1981.
    • Wells, Paul, Understanding Animation, Λονδίνο & Νέα Υόρκη: Routledge, 1998.
    • White, Tony, Animation from Pencils to Pixels, Βοστώνη: Elsevier, 2006.
    • White, Tony, The Animator’s Workbook, Νέα Υόρκη: Watson-Guptill, 1986.
    • Whitaker, Harold & Halas, John, Timing for Animation, Λονδίνο & Νέα Υόρκη: 2006.
    • Williams, Richard, The Animator’s Survival Kit, Λονδίνο: Faber, 2001.
    • Wilson, S.S., Puppets and People: Dimensional Animation Combined With Live Action in the Cinema, Νέα Υόρκη: A.S. Barnes, 1980.